Edin duanızı !

Allah Çerkeslerin yanına dualarını kabul etmek için  dünyaya, Türkiyeye, bu ülkedeki Çerkes yapılarına bir melek gönderse, ve melek sorsa;

-  Edin duanızı, söyleyin dileğinizi, Allah kabul edecek..

Kim ne dua eder.

Çerkesya yurtseverlerinin dilekleri, arzuları çok net;

Dünyaya dağıtılmış olan Çerkes(adıge)lerin yaşadıkları ülkelerde haklarının elde edilmesi ve ülkelerine dönüş haklarının tanınması, ülkelerinde ise bölünmüş, parçalanmış Çerkeslerin bir idari birim altında toplanmasıdır.

ADIGEY CUMHURİYETİ PARLEMENTOSUNUN 20 YILLIK YOLU

Her millettin fertlerinin geçmişte uluslarının başından geçenleri, tarihi olarak dönüm noktası olan olayları bilmesi gerekiyor, işte o takdirde, yurt sevgisi daha pekişir güçlü olur.

Adıgey’in devletleşme yolunda attığı en önemli adımlardan birisi de genç Adıge Cumhuriyeti Parlementosunun 17 mart 1992 yılında kurulmasıdır. Milli Kütüphanede ‘Adıgey devleti; parlementerizmin kuruluşu ve gelişimi’ ismiyle açılan sergide Adıgeyde Parlementerizmin kuruluşu ve ilerleyerek gelişmesi hakkında bilgi veriliyor. Bu serginin hazırlanmasında Eyalet Bilgisi Bölümü çalışanı Kat Susan çalıştı.

Çerkes Yılbaşısı; Yaz-Kış Ayrışım Bayramı

(Гъэрэ кIырэ зыщызэхэкIырэ мэфэкIыр)

Adıgeler yılbaşını 21 martta kutluyorlardı. Bu tarihte yaz ve kışın birbirinden ayrıldığını (гъэрэ кIырэ зэхэкIэу) varsayıyorlardı. Bu yüzden büyük bir dua merasimi düzenlemek adettendi.

Yeni yılın geldiğini dünyadaki değişimlerden anlıyorlardı. Sabahları yağmurlu sıkıntılı olan hava öğleden sonraları  güneşli olursa ‘yaz galip geldi’ «гъэр текIуагъ» diyerek seviniyorlardı. Yağmur, kar, güneşli hava hepsinin bir arada olduğu günler içinse ‘kış çığlık çığlığa çıkıyor’ «кIыр кIыизэ екIы» diyorlardı. Yazla kışın ayrışmasını yıldızlara bakarakta tayin ediyorlardı.

Gönül Aydınlığı İnsanı Alıp Götürüyor

Ünlü, tanınmış bir insanla konuşmak hoş.

Ondan aldığınız bilgilerin ışığında çıkarsamalar yapıp geleceğe yöneliyorsunuz.  Ben de, Rusya’nın onursal, Adıgey’in Ulusal artisti Jene Nefiset sıfatlarının hakkını veriyor diyenlerdenim. Kendi doğum gününü  geniş çevrelerde kutlamayacağını söylese bile biz kutlamamız gerektiğine inanıyoruz.

Jene Nefset; «Tsey İbrahim ulusal tiyatrosunda oynadığım rolleri unutmuyorum. Söylediğim şarkılar yaşamımın parçası oldular. Adıge Devlet televizyonuna Ç’ereşe Aslanbeç’in müdürlük yaptığı dönemi de unutamıyorum.»  diyerek düşüncelerini bize açtı.

ARKEOLOJİDE YOL AÇTI

Bilimadamı,  arkeolog –paleolitoved  Avutle Pşımaf Voleğey oğlu ağer yaşasaydı 85 yaşında olacaktı. Adıgey Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü tarafından onun adına bir yuvarlak masa toplantısı yapıldı.

Açılış konuşmasını  Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Başkan yardımcısı, Tarih bilimdalında Doktor Peneşu Asker yaptı. Aramızda bulunmayan bilimadamına kıymet vereerek çalışmalarından vakit ayırıp bu toplantıya işterak edenlere teşekkür etti.

DİLİ KULLANMAK GEREKİYOR

Rusya Federasyonu Onursal, Adıgey Cumhuriyeti ulusal artisti Vucıhu Mariyet Ulusal tiyatrodaki görevinin yanısıra Adıge Devlet Üniversitesi Adıge Cumhuriyeti Sanat Koleji’nde de çalışıyor.

Adıge Cumhuriyeti Gimnazyumunun kuruluş aşamasında çağrılan sanatsal çalışmalar yapanlar arasında Mariyet bulunuyordu. Yukarıda andığımız okullarda Çerkesce güzel konuşma ve sahne dili öğretiminde çalışmalar yaptı. Konu ile alakalı kendisinin yazdığı senaryolarda şiirler, pşıseler, söylencelerden faydalanıyor. Çalışkanlığı, aktifliği, titizliği ile pek çok konuda başarılı. Çerkescenin bu günkü durumu hakkında düşüncelerini bizimle paylaştı.

Kullanılmayan dil devlet dili olur mu?

(Dile dair düşünceler)

Çerkescenin durumu, geleceği hakkında kaygılar duyarak konuşan kimselere «Köy okullarından mı, yoksa şehirdeki okullardan mı» bahsettiklerini sorduğum çıkıyor. Bunlar hakkında ayrı değerlendirmeler yapılmalı. Dille alakalı sorunlar okula, özellikle şehirlerdeki okullara dayanıyorlar. Böyle soru sormamın altında da bu yatıyor.

Ardından, Çerkesce ile ilgili ortaya konulan bütün sorunlar, okullarda kaç saat eğitim yapıldığına dayanıyor.Gerçekten de kaç saat ders verildiğinin de önemi var.

YAŞAMINI BAĞLADIĞI MÜZİĞE KIYMET VERİYOR

Şarkıları ile birlikte ülkenin ‘sıcak’ noktalarında bulunmuş bir hanımla konuşmak kolay değil. Adıge Cumhuriyeti Onursal artisti, Cumhuriyet Filarmonisi şarkıcısı Kuşeko Sime’nin ulusal sanatımızda ün sahibi olana dek uzun bir yol izledi.

Çocuk dans ansamblesi ‘Nef’ ile birlikte Türkiye, İsrail ve başka yerlerde bulundu. Türkiyede derlediği eski çerkes şarkılarına yeniden can vererek, çağdaş normlara adapte ederek insanlara ulaştırıyor.

Xabzenin yolu Örnek - Xabze örneklerle ilerliyor

Böyle demekle birlikte, bu konu ile alakalı açıklama da yapmak gerekiyor. İlerlemiş yaştaki bir yaşlı beş-altı yaşlarındaki çocuk içeri girdiğinde ayağa kalarak selamını alıyor.

Onu görenler arasında; «‘-Allah, Allah!’ sabi çocuk için kalkmasan olmaz mı!?» diyenlerde çıkar.

Yaşlı adam «Ben sadece sabi çocuk için kalkmıyorum kendi insanlığım için de kalkıyorum.» der.

KURGANLARIMIZ TOPRAKLARIMIZDA KALSIN

Biz Adıgelere Allah işte böyle bir kader nasip etti. Dünyanın en güzel yerlerinden en iyi topraklarından birisinde yaşıyoruz. Fakat bunun bize ne gibi bir getirisi oldu? « hiç bir şey» desekte yanılmamış oluruz. Tarihi gözden geçirince veya geçmişten anlatılanları dinledikçe düşünmemize yol açan, en çok aralarında dikkat çeken şey hiç kimsenin bize faydalı olmak için yanımıza gelmemiş olması. Tüm gelenler bir şey istiyorlardı, ya insanlarımızı ya topraklarımızı ya da mallarımızı almak istiyorlardı.

Adıge Xabz

Beş-altı yıl kadar önce, o tarihlerde, Adıgey Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olan Şevmen Hazret Adıgey Cumhuriyeti Sosyal bilimler Araştırma Enstitüsü çalışanları ile bir araya geldiğinde ulusun varlığının devamı için Adıge Xabze isimli bir kitap yazıldığında, kitabın basım masraflarını karşılayacağını ve yazarlarını da ödüllendireceğini söylemişti.

Bunun üzerine  5. sınıflardan 9. sınıflara kadar olan öğrencilerin eğitiminde kullanılacak Adıge Xabze kitaplarının seçileceği bir yarışma düzenlendi ve kazanan eserler masrafları Şevmen Hazret tarfından karşılanarak 2008 yılında basıldı. Şevmen Hazret kitap basımının yanısıra yazarlara da bir milyon ruble hediye etti.

Zamanın Yok Edemeyeceği Hale

«Ben tüm dünyaya Çerkes sanatının nasıl olduğunu geçmişi günümüze bağlayarak anlatmalıyım...» 

YEVTIH Asya

Adıge Cumhuriyeti Ulusal kütüphanesinde (gözünüzle görmek, duymaak gibisi olmadığından) anlatımı zor olan toplantı-etkinlik gerçekleştirildi. Bu olağanüstü masalsı faaliyeti Adıgey Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı ile Ulusal kütüphane ortak gerçekleştirdiler.

Bayramsal toplantının organize edilmesinde en çok  bitap düşen kişi Koşeğu Seçnet.

Resimlerini Yaşamdan Seçiyor

Rusya Ressamlar Birliği üyesi Tahtamıkuaye Çocuk Sanat Okulu öğretmeni Caste Saide’nin resimlerinin yer aldığı sergi Mıyekuape’de açıldı. Resimlerinde bizi çevreleyen dünya ve insan varlığı-yaşam şekilleri gösteriyor.

Adıge Cumhuriyeti Ressamlar Birliği Başkanı Huvaj Remezan, Rusya Onursal sanatçısı ve Adıgey  Ulusal sanatçısı Perenıko Çetıb,  Ünlü ressam Bırsır Abdullah ve başkaları da etkinlikte konuşmalar yaptılar. Caste Saide’nin farklı janrlar ile yaşamdan kesitler sunduğu resimleri hakkında bakış açılarını dile getirdiler.