YAŞAMIMI BİTİRSEM, VATANIMIN EZGİSİNİ, BİTİREMEYECEĞİM

Yitmeyecek yıldızı

olan – 

İkballe doğan,

benim.

                  Çışeko Alim.

Pşımaf oğlu Çışeko Alim 1914 yılında Şhalıko köyünde doğdu. O tarihlerde Çerkesler medresede eğitim görüyorlardı. Babası Pşımaf Adıgeyde bulunan Hakurenehable’deki medresede eğitim almıştı. Alim’in annesi Koz ile de burada tanışmıştı. Çerkesler «ЛIэужыр бжиблэу мао» soy yedi nesilde de kendini belli derler.

Seferali; ‘Suriyedeki Çerkesler de Rusya’nın ülkedaşı’ dedi

Hatırlarsınız, geçen günlerde Adıge Xase'ye Duma'dan Suriyeli Çerkesler hakkında bir cevap gelmişti.

Duma alt kanadı Milli İşler Komitesi Başkanı, (Türkiyedeki garip insanların Çerkes olarak ilan ettiği Dağıstanlı halklar adına) Dumada milletvekili olan (ama kendisinin bu iddialar doğrultusunda Çerkes olduğunu henüz bilmeyen) Kerim oğlu Gacımet SEFERALİ’nin imzaladığı bir cevap alınmıştı.

Kuzey komşumuz milliyetini değiştiriyor....

Son yıllarda kuzey komşularımızda bir hareketlilik var ki sormayın.  Kuzey komşularımız derken Kazakları kasdediyorum.

Kazaklar Rusya tarihinde uzun yıllardır varlar. Rusya tarihinde adlarına çok sık rastlarsınız. Etnogenezisinde Çerkesten tutun, Moğollara kadar uzanan  Slavyan potada erimiş bir kültürdür genelde bahsedilen.

Aman dikkat, o biraz rahatsız! (IV)

Daha önceki yazılarımda rastladığım çeşitli rahatsızlıklara sahip kişiler ve onların karşısında tutunduğum tutumlardan bahsetmeye başlamıştım.

Kendimin bu konularda ne kadar sağlıklı olduğumdanda çok emin değilim. Emin değilim çünkü göz göre göre, böylesi davranış bozuklukları sergileyen kişiler karşısında geliştirdiğim davranışların ne kadar sağlıklı olduğunu bilmiyorum. Bu da kendimin ve savunduğum düşüncelerin korunmasında, geliştirilmesinde ne kadar sağlıklıdır bilmiyorum. Bu yüzden de kaygı duyuyorum.

Yeni dalga, yavaş yavaş yeniden dalgalanmaya başladı....

Son yıllarda yakın kuzeyimizde yeni bir dalga başladı.

Özellikle Krasnodar ve Stavropol eyaletlerinde bu hareket kendisini hissettiriyor.

Hatırlarsınız, geçenlerde  Krasnodar Eyalet valisi Kazaklardan oluşan birliklerin polislere yardım etmesi üzerine bir karar almıştı. Konuşmasında ‘Biz daha önceleri Stavropol’ün aramızda filtre olduğunu düşünüyorduk. Yanılıyormuşuz.’diyerek açıklamıştı.

Gönlünü Besleyen Şey, Güçte Katar

Ğonejıko Asker, ‘Си Адыгей – Benim Adıgeyim’, ‘ТызэхэкIыжьы – ayrılıyoruz’, ‘Азэмат – Azemat’, ‘Сыд силажь? – Suçum ne?’, ‘КъакIоба, къакIоба – Gelsene, gelsene’, ‘Зара – Zara’, ‘Гум иорэд – gönlün şarkısı’ gibi 100 kadar esere imza attı. Türkiye, İsrail ve başka ülkelerde de bulundu. Ünlü ansamblelerimiz ‘Nalmes’ ve ‘İslamey’de uzun yıllar pşınavo olarak çalıştı, genç yetenekleri yetiştirdi.

Küçük bir köy olan Tevoyhable’de doğan Ğonejıko Asker büyük bir ün kazandı. Adıge Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı Vucıhu Mariyet’in dediği gibi; Asker şarkıları ile gelecek günlerin gücünü bizlere ulaştırıyor, şarkıları ile insanın gönlünü besliyor.

Kafkasyanın en içten, en güzel gülen, özel yerlerin özel adamları!

Bu gün 24 ocak. Bir güzel gün daha yaşamımızdan eksiliyor.

Artık gazetede okumamalı, sadece eksilen günler değil, gazetelerde yazanlarda bazen can sıkmaya yetiyor.

Her şey diasporanın suçu. Sessiz sakin olsalar, konuşmasalar, miting yapmasalar, konsoloslukların önüne gitmeseler, kıpırdamasalar, hatta yok olsalar ne iyi olur.

Artık Rusya’da anneden anneye fark var

Rusyanın bir dengeler ülkesi olduğuna daha öncede değinmiştim. Rusya bu anlamı ile Türkiyeden oldukça ayrıdır. Elbette Türkiye’de de çeşitli dengeler vardır, fakat bunlar Rusya’nın iç dengeleri ile kıyaslandığında neredeyse yoklar.

Rusya pek çok eyalet ve Cumhuriyetten oluşur. Her cumhuriyetin kendi içinde, etrafındaki bölgelerle ve Merkezle çeşitli dengeler üzerinde ilişkileri vardır.

Aman dikkat, o biraz rahatsız! (III)

Bir önceki yazımda toplumuzdan olan insanların rahatsızlık boyutuna ulaşmış aşırı yaklaşımlarına örnek vermeye başlamıştım, bu yazımda da buna devam edeceğim.

Bu gün size aşırı temkinlilik neticesinde adeta davranış bozukluğunun zirve yaptığı vakalardan bahsetmenin faydalı olduğunu düşünüyorum.

Bu temkinlilik genelde iki şekilde önümüze çıkıyor. 

Sokur Aleksandır’a Japonya’nın En Büyük Nişanı Verildi

Sinema yönetmeni Sokur Aleksandr Japonyadaki en büyük nişan olan ‘Doğan Güneş Nişanı’ ile onurlandırıldı. Ülkemizden bu nişanla onurlandırılmış kırk kişi çıktı. Son yıllarda ünlü balet Maya Plistskaya ve ünlü aktör Yuriy Solomin bu nişanı almıştı.

Sokur Aleksandr dünya çapında tanınmış bir sinema yönetmeni. 1995 yılında Avrupa Sinema akademisi tarafından en iyi 100 sinema rejismrü arasına alınmıştı. Rejisörümüz belgesel ve sinema filmi dalında 40 kadar esere imza attı. Bunların arasında Japonya ve bu ülke yaşayanları hakkında olanlarıda var.. Bunlar henüz Rusyada ekranlarda gösterilmedi.

Aman dikkat, o biraz rahatsız! (II)

Bir önceki yazımda toplumuzdan olan insanların rahatsızlık boyutuna ulaşmış aşırı yaklaşımlarına örnek vermeye başlamıştım, bu yazımda da buna devam edeceğim.

Milletimizin özellikle diaspora ile alakalı kısmından olanlarda rastladığımız bir başka rahatsızlıkta yaşamadıkları ülkeyi ve burada yaşayan Çerkesleri ellerinden gelen her türlü şekilde küçük görüp aşağılamaya çalışmalarıdır.

Aman dikkat, o biraz rahatsız! (I)

Ne yazık ki çeşitli rahatsızlıkları saplantıları olan insanlara her zaman rastlamamız mümkün. Bu rahatsızlıklar illa bedeni olmak zorunda da değil, toplumsal olgularda da çeşitli rahatsızlıklara sahip pek çok kimse vardır.

Genelde rastladığım rahatsızlıklara değinerek bu tip kişiler karşısında geliştirdiğim davranış şekillerinden bahsedeyim.

‘Geliştirdiğin davranışların bu rahatsızlıkların tedavisi anlamında herhangi bir faydası geliyor mu?’ diye soracak olursanız da cevabım oldukça net, ‘hayır hiç bir faydası gelmiyor’. Eğer böylesi rahatsızlıklara yakalandılarsa başka bir şekilde bunun üzerinden gelmeleri gerekiyor.

Düşünmekle alakalı kısa Türkçe-Çerkesce sözlük

AKIL (aklı) а. 1) акъыл, акъылыгъ, Iушыгъэ; ~ı yok акъыл иIэп; 2) гупшысэ; ~ı başka yerde нэмыкI гупшысэ иI (къи. шъып. иакъыл нэмыкI чIыпIэм щыI); 3) шъхьэ; ~ı eksik ышъхьэ екIурэп; yarım ~ шъхьэ ныкъо; 4) гу; ~lına gelmek ыгу къэкIын; ~ımdan geçmez сыгу къэкIынэп; 5) ~ danışmak акъылэгъу; <> ~ alıcı güzel гъэшIэгъонэу дахэ; ~ alıcı bir iş; а) амылъэгъугъэ Iоф гор; б) Iоф гъэшIэгъон гор; ~lını almak; а) бэу ыгъэшIэгъуагъ; б) ашыкъэу фэхъун; в) Iаеу щынэн; ~ı almamak a) ышIошъ хъунэп; б) къыгурыIонэп; в) ыгу ыубытынэп; ~ almaz гъэшIэгъон; ~ başında a) Iуш; Iушыгъэ зыхэлъыр; б) Iасэ, цIыф самбыр; ~ başına geldi; а) зыкъишIэжьыгъ; б) шъхьаубэтэныгъэм ыуж икIыгъ; в) Iэсэжьыгъэ; ~ başından gitti; а) зыкъимышIэжьэу хъугъэ; б) шъхьаубэтэныгъэм дырихьыхыгъ; в) шъом икIыгъ; ~ı bokuna karışmak Iаеу щынэн;

Tleserıko Kim Müziğe Candan Bağlıydı

Tleserıko Kim tanınmış bir Adıge Müzisyeniydi, Pşıne ve Bayan’ı adeta konuşturuyordu, öğretmendi, milli tını ve müziklerin derleyicisiydi. Adıge toprakları üzrinde Kim’in müziğinin tınılarını işitmeyen, yüreği onun müziğiyl kaıpraşmayan kimse yoktur herhalde. Pek çok kişinin mmutlu günlerinde yanlarındaydı, düğünlerde müziği ile insanları coşturdu, profesyonel olarakta sahnede müziği ile ses sanatçılarına eşlik şarkılar söyletti. Müziğe canı-başı ile bağlıydı, yetenekli ve konusunda yetişmiş birisiydi.

Bir ‘ben’ varki, nasıl bir ‘ben’? Bilseniz….

Değişik sanılara sahip ne kadar çok kişiye sahipmişiz. Hiçte haberimiz yokmuş.

Lütfen şuna bir bakarmısınız;

ben,

BEN,

BeN,

bEn,

BEN,

BEENN....

Anlatabildim mi? Anlamadığınızı düşünüyorum. Zaten bu yazım da, sizin bunu anlamamış olmanız üzerine kurulu.

Biraz insaf; Çerkesce bütün dillerin anasıymış!

Kendisini, genel geçer dünya gerçeklerinden soyutlamış, ilimden-bilimden hiç nasibini almamış, eğitimi sadece kendisine sunulan şeyleri ezberlemek olarak algılamış garip kişileri gördükçe, duydukça üzülüyorum.

Birey olarak kendilerinin içinde bulundukları durumdan külliyen habersizler. Acınası konumlarda kendilerini sergiliyorlar.

Amenna, her biri için eşit derecede üzülüyorum.

Adıgey'de Çerkesler Rusları Sever mi?

Türkiyede yaşayan çerkeslerden duyduğumuz sorulardan birisi de; ‘Xeku’de yaşayanlar Rusları seviyorlar mı?’

Ruslar dediklerinde aslında sadece Rusları değil diğer tüm halkları da sorularına dahil ettiklerini biliyorum.

Xeku’de yaşayan tüm adıgeler adına konuşmam, bir şeyler söylemem mümkün değil ama kendi adıma bir şeyler söyleyeyim. Belki aydınlatıcı olur.

2013 başlarken.../ Az birazlardan gına geldi!

Kuzey batı kafkasyada yaşayan bir millet var. Hepimiz bu milleti biliyoruz.  Bu millet Adıge milleti. Mezdegu’dan Karadeniz sahiline kadar olan alanda yaşarlar. Bu bölgeyi kendi vatanları-ülkeleri sayarlar. Kendilerini Adıge diye tanımlarlar. Başka bir milletten değillerdir. Bir kabile de değillerdir.

Hepsi kendisine Adıge der. Burada yaşayan Adıgeler  kendilerine ait olan bayrak, ülke, dil, gelenek-görenek, geçmiş ve aynı gelecek kurgusunu hisseden insanlardan oluşurlar.

Bu insanlar için Adıge olmak önemlidir. Birbirlerinin eğer bir kusur veya eksikliğini hissettiklerinde, gördüklerinde ‘sen adıge değilmisin’ diye soracak derecede bunu idealleştirmişlerdir.