Yahu Türkiye'deki Çerkesler olarak da her levele atlamak adetleşti herhalde.
Bizim bir xabzemiz var kadim mi kadim. Xabzemiz baldan tatlı, bir defa tadına baktığında bir daha baklava aramazsın.
***
Yok öyle bir şey.
Gerçek xabze çok ama çok önceleri taa vatanımızdayken öldü, miadını tamamladı ve atalarımız tarafından gömüldü.
O kadim kudüm dediğiniz şey Çerkesleri yöneten yazılı olmayan kanunlardı.
Hani çerkeslerin hapishanesi yoktu ya, xabze sayesinde yoktu.
Mesela birileri birilerine tecavüz etti değil mi, zina yaptılar değil mi xabze hemen çözüm olurdu. Götürün Tuapseye Türklere, götürün Yermelhableye Ruslara satın gitsin.
Hapise ne gerek var. Hapishane bu yüzden yok.
Birisi adam mı öldürdü, kolay.
Öldürdüğü adamın sülalesi için o günlerdeki biçilen değerin kuru belliydi, on öküzse, verir kan bedelini yırtar, yırtamazsa ver elini Kefe, Mezdog..
Hapse ne gerek var.
Sen tlefokotlmısın, ektiğin ürününün ne kadarını pşıya vereceksin malum, vermedin mi...Malum xabze belirler...
Hapise mapise gerek yok..
***
İşte o kadim zamazingonun eceli Çerkeslerin kendileri oldular. Bunların çoğunu yok ettiler, toprağın derinliklerine gömdüler.
Unutulması için çaba sarfettiler, unutmayıp ben 50 öküz edermişim diyen adamlarla dalga geçtiler.
O kadarki, her çerkes sülale adını bilir, ona önem verirken, kalu belada kadim xabzenin sülalesine ne değer biçtiğini, kaç adet öküze mukabil varsaydığını bilmez, babası dedesi bu bilgiyi o'na aktarmamıştır.
O kadim xabzeyi babası dedesi çıkmamacasına adeta esfele safiline gömmüştür.
***
Var olan kalmış olan şey ne mi?
O tarihlerde de xabzenin bir parçası olan, teşrifat, o zamanlarda alam-astam diye anılan şey. O yakışır, bu yakışmaz denilen şeyler.
Ülkemizi yöneten, yazılı olmayan kanunları, hukuğu, ekonomiyi kapsayan o xabze zamanla sadece kendisinin en etkisiz, en ufak parçası olan alam-astam (teşrifat) şekli olarak algılanmaya başlamıştır.
***
İşte bu yüzden Çerkesler ülkücülerin içinde en faşist ülkücü olabilir. Teşrifatı bilirler, xabzeleri (teşrifat) sayesinde lank diye en iyi faşist olabilirler.
Yamyamlar arasına girilse bile, xabze böylesi bu şekliyle sizi en iyi, en sevilen yamyam yapabilir.
Çerkeslerin günümüzde en iyi tarikatçı, en iyi komünist, en iyi partili olabilmelerinin sırrı da budur.
***
Lütfen durup dururken, ben xabzistim mabzistim diyerek, benim xabzem dinler üstü, medeniyetler üstüdür vs diyerek komik duruma düşmeyin.
Günümüzdeki xabze anlayışı, tüm o söylediklerimizin üstünde değil altındadır.
Zaten işte bu yüzden en faşistinden en komünistine her kesimdeki en iyi, sistemin kurallarını, teşrifatını en güzel uygulayanların Çerkesler arasından çokça çıkışı da bunun kanıtı...
Azizim kısaca durum bu.
Günümüzde anlaşılan xabzeyi çerkeslik için kullanırsak çerkesliğe iyi, Türklük için kullanırsak Türklüğe güzel hizmet eder.
Kadimi kudümü bu.
Açumıj Hilmi