Eski bir çerkes
atasözü ‘iyilik yapan iyilik bulur’ der. Bu çerçevede, elinden geleni bir bahane bulmadan, kendine
sakınmadan milleti ve insanlar için çalışmış birisinin adını unutmamak ve
gelecek nesillere tanıtmanın önemi vardır. Bu anlamlı amacı yerine getirmek
üzere Adıge Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsünde
bir yuvarlak masa toplantısı düzenlendi. Bu yuvarlak masa toplantısı ünlü
bilimadamı ve eğitmen Cıme Bube anısınaydı.
Cıme Moseko Bube 4 Şubat 1929 tarihinde Şevcen
Rayonuna bağlı Hatığujıkuaye köyünde doğdu.
Kalabalık bir
Çerkes ailesinin 11. çocuğu olarak doğdu. O dönemlerde Sovyet nizamı
güçlenmeye, pek çok alanda büyük işlerin üzerinden gelmeye başlamıştı – her
şeyden önce- kollektivizasyonel çalışmalar, bunun yanısıra okuma yazma
bilmeyenlerin kalmamasına yönelik çalışmalar yapılıyordu. ‘Okumamış olan
kördür’ sloganının yaygın kullanıldığı dönemde çocukluğu geçer. Biraz daha
büyüdüğünde ise Alman işgalciler ülkemize savaşla saldırırlar. Savaş yılları
devletimiz için de burada yaşayan milletler içinde kolay değildir. Fakat sabır
ve düşmanı yenecek olmalarına büyük inançları vardır. Ufak büyük herkes elinden
geleni esirgemez. Bube’nin ağabeyleri de cephededir, kendisi ise eğitimine devam ederken evin hizmetini de görür. Köyde
bulunan 7. sınıfa kadar olan okulu bitirdiğinde Adıge yatılı okulunda okumaya
başlar. Erken yaşlarında milli ve ülke ile alakalı olaylar hakkında bilgi
sahibi olmaya başlar. Tarihe gösterdiği ilgi de uluslar arasındaki (Buna
Çerkeslerde dahil) farklılıkları tesbit etmesine yardımcı olur.
Cıme Bube yaşamını
adil bir yol üzerinde geçirdi; ilmini geliştirmek konusunda ihmalkarlık yapmadı.
Mıyekuape ve Krasnodar öğretmen enstitülerinde okudu. Üniversiteyi bitirdikten
sonra öğretmenlik yapmaya başladı. Kavrama yetisinin genişliği ve aktif
çalışmaları dikkat çekince Rayon Komsomol’ü idarecisi olarak atanır. Daha
sonraki tarihlerde partiye alınır, Otonom Bölge Propaganda grubu yöneticisi
olur. Bu dönemde devlet tarihinin araştırılması-değerlendirilmesi ve milli
tarih bilimimizin gelişmesi yoluna yönelir. Cıme Bube’nin ilgilendiği her husus
üzerine kararlılıkla eğildiği onunla alakalı araştırma yapanlarca belirtilir.
Bu sayede üzerine eğildiği konuları sonuçlandırmayı da başarırdı. Çalışma
anlamında kendisine özel ayrıcalıklar sağlamazdı. 1960 yılında Tiflis’te mastır
öğrenimine başlar, vaktini kitapların içerisinde geçirmeye, arşivleri araştırmaya
eğildiği konular hakkında bilgiler toplamaya başlar. Burada Tarih bilim dalında
kandidatlık tezini verir.
1968 yılı Cıme
Bube için bir dönüm yılı olur. Bu yıl Adıge Bilim Araştırma Enstitüsü
yöneticisi olur. Bu bilim araştırma enstitüsünün Tarih bölümünün başkanlığını
30 yıl kadar sürdürür. 1986 yılına kadar yazdığı pek çok tarih kitabının
yanısıra doktora tezini de verir. Doktora tezi ‘1870-1917 yılları arasında Batı Kafkasya’da Sosyo-ekonomik ilişkiler ve
sınıfsal mücadele’ ismini taşır.
Yuvarlak masa
toplantısı Cıme Bube’nin yaşamı ve bilimsel çalışmalarına değinir bir şekilde
düzenlendi. Yuvarlak masa toplantısına Cıme Bube’yi iyi tanıyanlar,
çalışmalarına vakıf olan bilimadamları ve meslektaşları uzun yıllar boyunca
çalıştığı Adıge Devlet Üniversitesi’nden gelen bilimadamları, akrabaları,
ailesi ve eşi ile günümüzde Adıge Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma
Enstitüsü çalışanları katıldılar.
Toplantının açılışını
ve sunumunu AC Sosyal Araştırmalar enstitüsü tarih bölümü başkanı Dr. Peneşu
Asker yaptı.
Biliminsanları
Yemt’ıtl Raziyet, Şevcen Emile, V. Maltseva,
Cıme Bube’nin yaşamı, verdiği eserler, eğitim alanındaki çalışmaları,
bilime olan katkıları hakkında bilgi verdi.
Sosyal Bilimler
Araştırma Enstitüsü Bilimadamlarından Ğış Nuh ise Cıme Bube ile alakalı
hatıralarını anlattı.
Adıge Devlet
Üniversitesi Tarih Fakültesi Dekanı Peçeşho Nurbıy Cıme Bube’nin çok sayıda
eser bıraktığına, gençlerin ilgisini çekmeyi becerdiğini, kendisine saygı
duymalarını sağladığını tüm bunların yanısıra milletimizi tarih bilimdalında
büyük bir miras bıraktığını belirtti.
Bilimadamı Yedıc
Baturay ise Çerkes yüreğinin nerede olursa olsun kaybolmadığını belirtti,
bilimadamı için yapılan bu anmanın uygun olduğunu söyledi.
Cıme Bube anısına
yapılan bu toplantıda dile getirilen okunan tüm sunumların birarada bir
kitapçık olarak basılmasına da karar verdiler.
Yuvarlak masa
toplantısı katılımcılarına Cıme Bube’nin ağabeyinin büyük oğlu Cıme Anotolıy
babasının ikinci dünya savaşı esnasında canını yitirmesi neticesinde dede ve
ninesinin evinde amcasının gözetiminde yetiştiğini belirtti. Bunun yanısıra tüm
toplantı katılımcılarına teşekkür ettiğini de dile getirdi.
MAMIRIKO Nuriyet
Fotoğraflar Aşıne Aslan’a ait
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Kaynak; Адыгэ Макъ