Dünyanın
özenilesi güzel olduğı nisan ayı, Woçepşıye’de yaşayan Şhalaho Adışes ve Gupse
ailesinin başına büyük bir mutluluk geldi, bu ayın 19’unda, 1929 yılında
dünyaya Abubeçır ismini taktıkları küçük oğulları geldi.
Küçüklüğünden itibaren takdir edilesi gelenek göreneklerin
yer aldığı ailesinde genç delikanlının gözlemlediği örnek aldığı kişi
doğruluksever, adaletkar babasıydı.
Yetiştiği ailesinin köklerini saldıkları şeyler ise çalışma ve
insanlara karşı saygı göstermekti.
Bu minval üzerine anne babası çocuklarını çalışkan-okuma
sevdalısı olarak yetiştirdiler.
En ilginç olan şey ise toplumsal aktivist ve ünlü bilim
adamı olan Abu’nun ilk yazısının Otonom Bölge gazetesi olan Sosyalist Adıgey
(günümüzde Adıge Mak olan) gazetesinde henüz 11 yaşındayken yayınlanmış
olmasıydı.
Bu yazı ona iyi
uğurlu bir başlangıç olmuştu.
Şhalaho Abu günümüzde Mıyekuape’de yaşıyor.
Yazdığı eserleri derin mahiyetli ve açıklayıcı niteliklere
haizler.
Adıge Cumhuriyeti Öğretmen Enstitüsünde 17 yıl çalıştı. Bu
çalışmaları sayesinde en yetenekli pedagok-bilimsel çalışma kadroları arasında
sayıldı.
Öğrencilerine sadece destanları ve edebiyatı öğretmekle
kalmıyor aynı zamanda bu bilgilerin okullarda nasıl aktarılacağı konusunda da
onları eğitiyordu.
Yalnız başına ve başkaları ile birlikte orta öğretim
kurumları Çerkes Edebiyatı programlarını, ders kitaplarını hazırladı, yazdığı
pek çok ders kitabı defalarca basıldı.
Günümüzde
de, yüksek öğretim gören üniversite öğrencilerine ders vermektedir.
20 yıldır
Adıge Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstütüsü Edebiyat
Bölümü Başkanlığını yürütüyor. Burada pek çok bilimsel organizasyon ve
araştırma çalışmalarını sonuçlandırdı.
Şhalaho Abu
tüm çalışmaları içerisinde en çok önem verdiğinin, üzerinde itina ile
durduğunun toplamda üç cilt olan ‘Çerkes Edebiyatı Tarihi’ olduğunu belirtiyor.
Biliminsanları
Ağırceneko Simhan ve Şhalaho Dariyetle birlikte oluşturdukları, bu eserin
birinci cildi AC. Kitapbasımevince 206 yılında basıldı.
Şhalaho
Abu’nun bilimsel alandaki derinliği, belirli niteliklerde düşün ve fikirlere
sahip olduğu, büyük sorunların çözümüne hazırlıklı olduğu konusunda şüphe
duyulmaz olduğu her birimizin malumu.
Yazarın
kaleminin ucunundan Çerkes milletine ait manevi eserleri olan Edebiyatımız ve
tarihimiz hakkında farklı pek çok alanda eser döküldü.
Bu eserleri
Krasnodar
Ayrıca
Edebiyat araştırmaları bölümünde yetişen, çalışan bilim adamlarına da onlarca
yıldır yardımcı olan yetişmelerine destek olan kişi de Abu’dur. Bunları sayacak
olursak; Mamıy Ruslan, Şeş’e Şamset, Şhalaho Dariyet, Ağırceneko Simhan,
Jaçemıko Zarim, Şek’o Mir, Şevcen Tamara.
Herbirimiz
üzerinde Abu’nun emeği ve büyük desteği var, O’na şükranlarımızı sunmamızı hak
ediyor.
Ondan daima
duymakta olduğumuz şu sözleri de aklımıza getiriyoruz. ‘Yapılanlar az
olmayabilir ama önümüzde yapılması gereken çok şey var.’
En takdir
edilesi şey ise, eğitim-öğretim alanında gösterdiği büyük katkıları ile
birlikte iyi bir bilim adamı olmasının yanısıra aynı zamanda bir gün dahi ihmal
etmeden toplumsal aktivizmin içerisinde yer almasıdır.
Bu kadar
çok şeyin başarılması için gereken gücü, aklı, kararlılık içeren karakteri de
her zaman buluyor!
Ş’EKO Mir
Filoloji Bilimdalında kandidat.
 |
| Şhalaho Adışesyıko Abubeçir |
Her bir
insanın dünyaya bakış açısını, milli gelenekleri, yetiştiği ailesi ve okul ile
karşılaştığı insanlar şekillendiriyor.
Kendimi,
filoloji bilimdalında profesör doktor, yazar Şhalaho Abu’nun beni okutmuş
olmasından ve onunla birlikte çalışıyor olmaktan şanslı görüyorum.
Abu’nun
ismini andığınızda onu bilmeyen Çerkes’in var olmadığını sanıyorum.
O’nun
düşünceleri derin, sözleri güzel, konuşması isabetli, müsamahakarlığı ise
sonsuz, biz öğrencileri için, O, iyi bir örnek.
Çerkes
Edebiyatı ders kitaplarından başlayın, araştırmalarının yer aldığı
monografilerine kadar Çerkes Edebiyat bilimine öz kattı, dipsiz bir hazineye sahip
oldu.
Şhalaho
Abu’nun satırlarını değerlendirmediği, çeşitli çıkarsamalar yapmadığı layık
oldukları değerleri vermediği Çerkes şaiiri, yazarı yoktur herhalde.
Yazdığı
folklör ve edebiyata dair makalelerinde
Çerkes sanatsal düşün yapısını, dilini ortaya koyuyor, edebi alandaki
gelişmeleri değerlendiriyor eksik kalan hususların altını çiziyor.
Çerkes
Edebi eleştirmenliğinde, eğitim programı çerçevesinde, Çerkes Dili ve Edebiyatı
fakültesinde okuyan öğrencileri
bilgilendirirken Şhalaho Abu’nun yapıtları başat eser olarak
değerlendirdiklerimiz arasındalar. Bunlar ‘Gelişmenin basamakları’, ‘Satırların
doğuşu’, ‘Sönmeyen yıldızlar’, ‘Milli bilincin ocak ateşi’ vd. eserleri.
Şhalaho Abu
öğretmen!
Onun
verdiği her bir ders eğitimsel darbımesel.
Davranış şekilleri,
oturaklı huyu, isabetli sözleri çerkesliği ile eğitici-yetiştirici!
Çerkesçe
bölümü öğretim görevlileri adına bu kutlu günün için seni tebrik ediyorum!
Sızı ve
sıkıntıdan amade, gönül kırıcı-burucu şeylerden uzak pek çok yıl daha yaşamanı
temenni ediyoruz.
HAMIRZEKO Nuriyet
Çerkes Filolojisi ve Kültürü Fakültesi Dekanı
 |
| Sol baştan kalpaklı birinci kişi Şhalaho Adışesyıko Abubeçir |
Şhalaho Abu
Çerkes ulusunun onur duyduğu ünlü bilimadamı.
Çerkesçenin
Çerkes edebiyatının, Çerkes kültürünün koruyucusu.
Hiç
durmadan Çerkes ulusu için çalışıyor.
Şhalaho Abu’nun
sesi tınç, dili güzel, sözleri öğrenciler içinde öğretmenler içinde örnek
alınası.
Duru, ilgi
çekici anlatımı sayesinde Çerkes Edebiyatı ve bununla birlikte Çerkes Tarihi,
vatanımızın başından geçmiş olan şeyler, güzel gelenek göreneklerimizi, davranış
usullerimizi bütün çerkeslere ulaştırabiliyor.
Öğrencileri
günümüzde öğretmenler, bilimadamları, radyo televizyon çalışanları.
Ünlü
bilimadamı Abu bu gün dahi onlar için iyi bir örnek.
Uzun
yıllardır Çerkes edebiyatı öğretmenleri için Şhalaho Abu büyük bir yardımcı.
Edebiyat
derslerinin öğretilmesine ilişkin programların hazırlanması ve bunun yanısıra
Çerkes Edebiyatı ders kitaplarının oluşturulması alanlarında çalışmalar
yapıyor.
Çerkes
Edebiyatı Öğretimi konusunda resmi eğitim normlarını ilk defa Şhalaho Abu
hazırladı. Bununla birlikte her sınıfın eğitim yılllarında hangi yazarları ve
eserleri öğrenmeleri gerektiğine dair temel normları da o oluşturdu.
Şhalaho Abu
Çerkes Edebiyatı ders kitapları ve yardımcı ders kitapları yazdı.
Kendisinin
sahip olduğu akıcı-duru dil sayesinde yazdığı ders kitapları da kolay anlaşılır
kavranılır niteliklerdeler.
Dokuzuncu
onuncu sınıflar için yazdığı ders kitapları büyük bir yardımcı.
Yazdığı
yardımcı ders kitaplarında, öğretilmek istenen eserlerin en çarpıcı ve geniş
kapsamlı parçaları yer alıyor.
Eserleri
adeta baş ucunda Abu varmışcasına bir izlenim bırakıyor.
Hem
öğrenciler hem de öğretmenler huzur dolu olarak eserleri ile çalışıyorlar.
Öğretmek
istediği eserlerin kahramanları hakkındaki bilgileri kendi bakış açısıyla da
değerlendirerek onların genel karakterlerini gözününüzün önünde canlandırarak
onlar vasıtasıyla öğrencilerin dünyaya bakış açılarını, karakter ve davranış
usullerinin şekillenmesini temin edebiliyor.
Edebiyat
öğretimi konusunda eserleri öğretmenler için büyük bir yardımcı.
Şhalaho
Abu’yu doğum günü dolayısıyla tebrik ediyorum.
Ailesi ile
mutlanıp, torunlarınca rızalanıp onurlanıp uzun yıllar onların başında
bulunmasını, derin nitelikli düşüncelerini tınç sesi ile güzel söylemiyle
öğrencilere, öğretmenlere, bilimadamlarına ulaştırması, Çerkes Edebiyatı, dili,
destanları, tarihinin gelişmesine daha uzun yıllar katkılarını sunması
temennisinde bulunuyorum.
SİTIME Sara
Filoloji bilimdalında kandidat
Beşeri bilimler Araştırma enstitüsü bilim
çalışanı
 |
| Sol baştan kalpaklı üçüncü kişi Şhalaho Adışesyıko Abubeçir |
Şhalaho
Adışes oğlu Abu, Çerkes ulusunun en okumuş-eğitimli insanlarından birisi.
Öğretmen.
Üniversitede
okuttuğu tüm öğrencilerin Çerkes Edebiyatı ve Folklörü konusuna yüreklerinin
ısınmasını, uyanmasını onları sevmelerini sağlayan kişi.
Onlar
arasında övgü-takdir dolu bir şekilde öğretmenlik mesleğini icra edenler,
Çerkes folklörü ve edebiyatı ile alakalı bilimdallarında çalışmalar yapanları
çıktı.
Devlet
adamı.
Bilimadamı
sıfatı ile yaptığı çalışmaları ile en değer verilen nişanlarla taltif
edilenlerden.
Birlikte
çalışıyoruz.
Çalışma
arkadaşlarımın-grubun içerisinde böylesi bir insanın yer alması paha
biçilemezdir. Ekstra bir güç kazanmana, değer verilmene vesile oluyor.
Bana
bunların hepsinin üstünde yakınlığı ise canım dayım Askerin dostu olmasıydı. Eğer bunun altını çizmeseydim aramızdan ayrılan rahmetli,
Allah mekanını cennet kılar inşşaallah, uzun yıllar öğretmenlik yapan dayım kabul
Abu’ya
büyük saygı gösteriyorlar.
Çerkeslerin
günümüz tarih sayfasında parlak altın harflerle yerini almış bir kişi.
Çok şeyide
başarmış.
Sağlık-esenlik
içerisinde, uğurlu bir yaşlılığa sahip olarak candan yakınları ve bizim
başımızda, binlerce yıl gölgesinde olmamızı temenni ediyorum.
TEVU Nuriyet
Dilbilimci
Beşeri Bilimler Enstitüsü Bilimsel Sekreteri
 |
| Şhalaho Adışesyıko Abubeçir |
Abu…!
Yüzyılın bize sunduğu insan.
Abu…!
Çerkes ulusunun onuru.
Abu…!
Çerkes milletinin iyi yönde sergerdesi(*).
Şhalaho Abu
sadece Adıge Cumhuriyetinde değil içerisinde yaşadığımız Rusyada da,
Çerkeslerin yaşadığı ecnebi ülkelerde de çerkeslerce tanınan büyük bir
bilimadamıdır.
Abunun her
bir sözünün büyük önemi vardır.
Onun
ifadelerini hiç kimse yineliyebilmez, o yüzyılda bir ortaya çıkan insanlardan.
Sözleri
keskin, gerektiği şekilde isabetli, iyi kurgulanmışlar ve edebi kıyas
değerlendirme muhtevası ile sınırsızlar.
Bütün
ifadelerinde kendi düşünleri, kavrayışı, aklı, muvazenesi, yaşamı,
merhametliliği, sevgidarlarlığı insancıllığı işlenmiş olarak göze geliyor.
Yukarıda
dillendirdiğim bu herşeyi adeta seçmece tohum saçarcasına insanlara dağıttı.
Kendisinin yaptıkları insanlara yaydıkları ile daha da bereketlendi-çoğaldı.
Onun
okuttuğu kişiler, okutmaya devam ettikleri, iş arkadaşları, yetiştiği köyü,
yaşamında karşılaştığı kişiler bunların hepsini ben şanslı insanlardan sayıyorum.
Abu benim
öğretmenimdi, beni okuttu dediğinizde bence bu ifade yeterli gelmiyor, ‘Abu
çerkes ulusunun öğretmeni’ demek daha uygun gelir sayıyorum. ‘Abu’ dediğinde,
söylenesi şeyleri artık dile getirmişsindir!
Abu
hakkında ne kadar iyi şey söylesenizde abartılı olmaz, çünkü söylenesi iyi
şeyleri o zaten hak etmiştir. İnsanın hakettiğini ise sonradan geç olmaması
için zamanında ona zamanında iletmek gerekiyor.
Büyük değer
verdiğimiz ve saygı gösterdiğimiz Adışesıko Abu, doğum günün için, biz okuttukların
olarak yürekten seni tebrik ediyoruz!
Ardı
kesilmeyen kaynak misali bilgiside, kavrayışıda kesilmeden-eksilmeden
sağlık-esenlik içerisinde uzun yıllar yaşamasını temenni ediyoruz.
ÇESEBEJ Nefset
İki Dille Eğitim Bilimsel Araştırma Labaratuarı
emekçisi
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
(*) Ç.n; Лъэпкъым икIэщакIу
ifadesinde yer alan кIэщакIу kelimesinin temelde iki anlamı vardır, ilki organizatör, organize eden
Sergerde ifadesi; kötü
anlamda grubu kitleyi organize edip o gruba kitleye öncülük, sürükleyicilik
yapan kişi için kullanılır. ‘İyi yönde olanı’ içinse Türkçede ne
denilebileceğini bulamadığımdan ifadeyi ‘milletin iyi yönde sergerdesi’
şeklinde çevirmek zorunda kaldım.