Adıge sanatında Çıç Zulhacenin önemli bir
yeri var.
Zulhace Nefukuayede doğdu. Marte nehri
kıyısında yetişti. Babası Haneşhoj’un konukevinde her gece kamıl ve şıkepşıne
eşliğinde söylenen Adıge Milli şarkıları ile anlatılan öykü ve destanları
işiterek büyüdü.
Zulhace ile, günümüzde onun anısına,
girişine, onun resminide olduğu anıtın asıldığı apartmanda 20 yıl ona komşuluk
ettim. Onun şöyle söylediğini anımsıyorum; Ben ilk ne zaman hangi şarkıyı
söyledim hatırlamıyorum. Doğduğumdam beri Çerkes şarkıları ile birlikteyim.
Hatırladıkça sevindiğim mutlu olduğum şey 1937 yılında köyümüzde komşumuz olan
yeni kurulmuş Adıge Ansamblesinde çalışan Çesebıy Tituv’un rica ederek beni
Mıyekuape’ye getirmesidir. Böylece ayaklarımın üzerinde durmaya başladım’
O dönemlerde yeni kurulmuş olan bu
ansamblede Adıge müzikal kültürünün, sanatının başlangıcı niteliğindeki eserler
söyleniyor besteleniyordu. Bu şarkılarda yeni yaşamı işçilerin nasıl birlikte
kurdukları ‘Kızıl eşarp’, ‘Kolhoz yaşamı türküsü’, ‘Traktörcülerin şarkısı’
gibi şarkılarda dile getiriyorlardı.
Bu dönem ilk Adıge bayan şarkıcısının
sesinin köylerimizde memleketimizde duyulduğu zamandı. Zülhacenin sesi sadece
Adıgeyde değil, orta asya, Türkmenistan, Özbekistan Tacikistan vb. de de
duyuludu.
Zülhacenin bu dönemi öüyle anlatıyordu; Semerkantta
konser verirken Alman Faşistlerin ülkemize saldırdığı ve savaş çıktığını
öğrendik. Bu bizim turnelerimizi de
yaşamımızı da alt üst etti. Gençlerimiz cepheye koştular, götürüldüler. Biz
geride kalanlar ise tiyatroda ufak gösteriler şarkı söyleyerek çalışmaya devam
ettik. Sanatımıza aralık vermedik. Askerlerimize moral veren, zafere taşıyan,
zafer şarkıları söylüyorduk. Zaferi elde ettikten sonra yeniden Adıge
Ansamblesi kurulduğunda sevinçle yeniden çalışmaya başladık.
Zulhacenin sanatının doruğunda olduğu,
Adıgelerin gönüllü olarak Rusyaya katılışlarının dörtyüzüncü yılının 1957
senesinde kutlamaları çerçevesinde Moskovada düzenlenen Adıge edebiyatı ve
sanatı günlerinde ortaya çıktı.
Zulhace’nin Soyuzlar evi, Moskova Sanatevi, Gorki edebiyat enstitüsü,
Çaykovski salonu vb. yerlerde verdiği Adıge Şarkıları söylediği konserlerde çok
büyük beğeni topladı. Zulhaceye Sovyet Müzikal sanatına olan katkılarından
dolayı ‘Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Onursal sanatçısı’ ünvanı
verildi. Bu ünvanı ilk defa Adıge Otonom bölgesinden birsi alıyordu.
Adıge Ansamblesi dağıldığında Zulhace
Filarmonide çalışmaya başlar. Bu dönemde müzkal sanatımız büyük ilerlemeler
göstermektedir. Thabısım Wumarın besteleri sanatçılar tarafından icra
edilmektedir. Başka kompozitörlerimizde pek çok şarkı yazmaktadırlar. Çıç
Zulhace Thabısım Wumarın bestelerinin yanısıra, Semegu Goşnağu, Natho Canhot’un
eserlerinide Rus şarkılarınıda seslendirmektedir.
1964 yılında Moskovada 10 konser verdi.
Çıç Zulhace eğer yaşıyor olsaydı bu yıl 90
yaşına girecekti.
MURAT Çepaye
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Adıghe Makh 25-10-2012