Kentin Podgorno ve Kurganna caddelerinin
kesiştiği yerde Oşade höyüğü vardı. 19. yüzyılın sonlarında, 1897 yılı mayıs
ayında, Peterspurg’tan gelen ünlü profesör N. İ. Veselevsko Oşade’de kazı
yapmaya başlar.
Höyüğü 3 metre 20 santim kadar
kazdıklarında, bir mezar buldular. Merzar Şhaguaşe taşları ile örtülü idi.
Mezarda kemikleri yok olmaya yüz tutmuş bir cesed vardı. Onun yanısıra bakırdan
bir mızrak, gümüş küpe, kap kacak kalıntılarıda mevta ile birlikte gömülmüştü.
Güneydeki büyük odanın ortasında elleri ve
ayakları toplanmış, başı güneye dönük vaziyette, dişlerinden başka hiç bir şeyi
sağlam kalmamış bir erkek defnedilmişti. Diğer odalarda da aynı şekilde
defnedilmiş birer kadın cesedi vardı. Odalarda onlarla birlikte gömülmüş pek
çok nesnede vardı. En çok nesnenin bulunduğu ise büyük odaydı. Bunun
üzerineProfesör N. İ. Veselovske acilen Peterspurgtan kalkıp Mıyekuape’ye
gelmişti. Erkek cesedi kalıntıları üzerinde altından pek çok eser vardı. Bunlar
arasında 68 aslan görünüşlü , 19 öküz şeklinde, 39 altın halkacık, metreden
biraz daha eksik olmak üzere öküz sembollerinin takılı olduğu 6 gümüş ve altın
borucuklar vardı.
Erkeğin başında altından şerit halinde bir
diadem vardı, altınlarla işlenmiş çok güzel bir nesneydi. Büyük odadan
çıkarttıkları arasında 14 gümüş kap ile bir altından kap, altın
düğmeler,kıymetli taşlardan kolyeler ve başka şeylerde vardı.
Büyük odadan çıkartılanlar arasında yer
alan gümüşten yapılmış koşınıjıyenın bilimsel, sanatsal ve topografik olarak
büyük önemi vardı. Bunun yüzeyinde bir bölge tasvir ediliyordu, dağlar ve
oradan başlayan iki küçük dere ile hayvan resimleri işlenmişti. Bu kabartma
resimlere bilimadamları büyük önem verdiler. Bilimsel olarak bundan daha eski
bir bölge haritası günümüze kadar bulunmuş değil. Mıyekuapedeki Oşada
höyüğünden çıkartılan nesnelerin kanıtladığına göre, bu anıt mezarın yapıldığı
lider ve onun tebası, bütün bu eserleri bırakanlar, milattan önce 2500
yıllarında burada yaşamışlardı. Bilimin varsaydığına göre bu insanlardan
günümüzdeki Kuzey Kafkasya halklarından Adıgeler, Kabartaylar, Çerkesler,
Çeçenler, İnguşlar ve diğerleri türemişler. O tarihlerde insanların varlıklılar
ve yoksullar olarak sınıflandığını, ataerkil bir aile yapısına sahip
olduklarını bu mezar gösteriyor. Büyük odada gömülü olan varlıklı erkek ile iki
vuneut bayanın gömülmüş olmasıda bunun kanıtıdır. Oşade höyüğünden çıkartılan
nesneler aynı zamanda burada o tarihlerde yaşayan halkların dünyanın diğer
yerlerinden kopuk yaşamadıklarını da kanıtlıyor. İran, Irak, Hindistan, Orta
Asya, Suriye ve Kuzey ülkeleri gibi farklı bölgelerden gelen nesneler veya
bunların etkileşimi onlara ulaşıyordu. Örneğin Oşade höyüğünden çıkartılan
boncuklar İran ve Hindistandan gelen birüze ve serdolik taşlarından imal
edilmişti.
Bütün bunların hepsi bir arada Adıge
Toprakları üzerinde bulunan Mıyekuapedeki Oşade höyüğü tarifi imkansız zengin
bir tarihi anıt, antik çağlarda buralarda yaşayan halkların kökenini
tarihlerini, anlatan, dünyaca önemli, dünya kültürünü kalkındıran önemli bir
eserdir.
MAMIRIKO Nuriyet
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Adıghe Makh 06-09-2012