Arkadaşlar ne
yapmalıyım? Mıyekuape sokaklarında yürürken sırtlarına geçirdikleri elbiselerin
üstlerinde ‘Adıge Xeku’ türçesi ile Çerkesya olan ibareleri taşıyan gençler var.
Yoldan çevirip «Siz
ne yapıyorsunuz?» diye sormalımıyım? Veya «-Bak sen! Adıge Heku’ymuş, Bu ne
demek şimdi? Adıge heku dediğin yerlerin sınırı neresi bir söylesene. Haydi,
haydi sınırlarını göster?»
diye sormalımıyım?
Ya da,
arabalarının arkasına kocaman harflerle Черкесия yazanlar var, onlara ne diyeyim.
‘Kazıyın şu yazdığınız şeyi. Çerkesya yazmayın. Niye Rusca Çerkesya
yazıyorsunuz, bunu Çerkesce yazın’ falan mı demeliyim. Belki sözümü dinletir Rusça
değil Çerkesce olarak ‘Adıge Heku’ yazdırırım. Sonrada «Hadi bakalım, Adıge
heku neresi bir söylesene» diye sanki bilmiyormuş gibi sıkıştırırım.’
***
21 Mayısta, yine Maykopta, çeşitli etkinlikler yapılacak.
Onlara neler söylemeliyim? Neler yapmalıyım.
Örneğin geçen yıl
koca bir pankartın üzerine tarihi Çerkesya haritasını çizip geride Çerkeslerin yaşadıkları
yerleri belirtip üstüne de koca harflerle BU SOYKIRIM DEĞİL Mİ ? diye
yazmışlardı.
Ne dersiniz ne yapmalıyım.
Bir kaç arkadaş bulup ellerinde taşıyacakları bu ve benzeri pankartları kapıp
kaçayım mı?
***
Bir kaç gün önce Maykop camisinin yanında yapılan anıtın etrafında koca
koca adamlar temizlik yaptılar.
Allahtan
şanslıyım. Bayağıdan beri Adıge Xasenin toplantılarına gitmeye fırsatım
olmuyor. Haberim olmadı. İyikide olmamış. Yoksa koca koca adamlarla gidip o antın
etrafında temizlik yapmak, ağaçları budamak,
budanan dalları traktöre falan yüklemem gerekecekti.
O konuda size bir şey sormayacağım. Şanslıymışımda, haberim olmadı,
temizliğe katılamadım.
Zaten bunu da
anlamak zor. İnşaatını devletin yaptığı bu anıt savaşlarla hiç alakalı olmaycakmış
ki. Birlik beraberlik, ekmek, aş, dostluk, sevgi ve daha aklıma gelmeyen başka
başka kıymetli değerler adına dikilmiş bir anıt, henüz tam ismini bilen de çok
yok.
Caminin
yanında.Daha önceleri, camide imam nikahı kıydıran yeni evli çiftlerin götürüldüğü
yerde. Şimdiki anıtın inşa edildiği yerde
savaşlarda canını yitirenler anısına bir anıt dikileceği yazılıydı.
Yeni gelinler
oraya çiçek bırakırlardı. Ya nikahı kıyan imam yada düğün davetlilerinden bir
büyük bu taşın etrafına toplananlara şehit olmuş atalarımız anısına dua
okuturdu. Bazıları dua okumaz ama yine de çiçeklerini bırakmadan geçemezlerdi.
Yerine yapılan
anıt ise yukarıda saydığım ve dahasını bilmediğim bambaşka kıymetli bir sürü
şeye, ithaf edilmiş durumda.
Adıge xasedeki koca koca adamlara ne demeli.
21 Mayıs öncesinde bu anıtın etrafını temizliyolar. Şimdi 21 Mayısta birde
oraya toplanırlar.
Acaba ne yapmalı?
Bir kaç arkadaş olsa, onları ordan ne güzel kovalardık. Ne bileyim başka
bir öneriniz var mı?
***
Ekmek, dostluk,
ortaklık, kardeşlik, barış vs. anıtı yine savaşla geçmişle ilişkilendirilecek.
Verilen isme de yazık olacak.
Koca koca adamlar böyle yaparlarsa, camide yeni nikah kıydırmış gençler ne
yapmazlar.
Bir akıl verin.
Maykopta ağzına
soykırım kelimesini alan, Adıge Heku, Çerkesya falan diyen insanlar piyasada
dolaşıyor, bunu kıyafetlerine, araçlarına evlerine falan yazıyorlar.
***
Koskoca Türkiyedeki Çerkes diasporası’nın yetiştirdiği çok nadir aydınlar
uyuyormu?
Türkiyede böylesi şeyler söyleyenlere karşı çıkan insanlar olduğunu
biliyorum. Arkadaşlar bir el atın.
Bana ulaşmanız hiç zor değil. Ben size, siz de bana yardım edersiniz.
Şu Adıge Heku diyenlere
bir günlerini gösterelim, hele hele Maykopta, Nalçikte soykırım gibi kelimeleri
ağızlarına alanların ağzına biber falan sürelim. Olur mu ne dersiniz?
Şimdi bir de
Moskovadaki çocuklarda 21 mayıs’ı falan anar. Eğer isterseniz gerekli
görürseniz Moskovaya gidelim.
Haydi harekete geçin, veya ne bileyim bana akıl verin. Siz bu işleri iyi
bilirsiniz.
***
Bilmiyorum, bu adamlara şeyi hatırlatsak nasıl olur.
Şeyi işte, hani
buralara Özbek, Kırgız falan doluşuyor ya, onu hatırlatalım. Geçmişe, geçmişle
alakalı şeylere boş verin, şu Kırgızlara, Taciklere eğilelim, onlarda olmazsa Ermenistandan
gelen göçmen işçilere falan değinelim demeli mi acaba?
***
Bir de unutmadan
geçenlerde bir grup Xase, Putin’e 19. yüzyıldaki olayların değerlendirmesini
yapması için çağrıda bulunmuş.
Bunlara ne yapmalı, siz bilirsiniz.
Ayrıca Adıge
xaselerin çok zaman önce aldıkları, tarihini bile hatırlamadığım ‘Birincil vazifemiz Adıge birliğini sağlamak
üzere çalışmak ve bunu tüm Adıgelerin birincil konusu yapmak’ gibi bir prensip kararı varmış. Bu konuda ne
yapalım?
Siz bölücüsünüz,
Abazalar da bizle birlerdir falan mı desek acaba. O da olmadı, Ne birliğinden
bahsediyorsunuz, Özbekleri Tacikleri görmüyormusunuz falan desek.
Siz bilirsiniz. Bana bir akıl, yol gösterseniz.
Benim aklım bu konularda sizinki gibi çalışmıyor. Bir yol gösterseniz, bir
aydınlatsanız.
Mesela Adıge diye
bir halk yoktur. Çünkü Adıgelerin arasında Tatar, Got, Alan falan gibi kökenli
de insanlar var. Daha önceleri Adıgelere adıge denmiyormuş ki desek. Veya bakın
Ruslara daha önce Rus denmiyordu, Tatarlarla falan karıştıktan sonra Rus
oldular desek. Ne alaka mı. Bilmiyorum bir alakası vardır.
Mesela Ruslar
kendi aralarına karışan Tatarlar yüzünden Tatarları da Rus sayarlar desek,
olmaz, bu alenen yalan. Ya da Ruslar geçmişte aralarına Tatarların karıştığını
inkar ediyor desek, bu da iftira olur.
Ruslar aralarına
karışmış bu Tatarlardan dolayı Rus diye
bir millet yok diyorlar desek, işte belki bu olur, bundan daha uç bir açıklama
bulanamazda ondan olur.
Bizim, böylesi
absürt şeyleri hoş karşılayacak Türkiye Diasporasından ‘çok aydın- anlamasa bile
kitap okur’ bir kaç insanımız var.
Böylece, ‘Adıge diye bir millet yoktur’ desek.
Türkiye’li
diasporanın yetiştirdiği inci gibi parlak düşünler üreten o nadide aydınlar; Bir
şey söyleyin. ‘Böyle şey olur mu!’ diyelim.
Adıge birliği ne
demek, bu saçmalıktır, çünkü Moğollar zamanı ile alakalı benim bulduğum
haritada Adıgeler çok az bir yere sıkışmışlardı falan desek olmaz mı?
Siz bir şeylerler bulursunuz.
O da olmadı, ‘Bakın
bir dönemler Çerkeslerin hemen hemen tüm kuzey kafkasyaya hakim oldukları Asetinlerden
falan vergi aldıkları zamanları gösteren haritalar buldum’ desek, sonra ‘bu
haritalarda Asetinlerde, Karaçaylarda Çerkesya içinde gözüküyor’ bu yüzden bu
haritaya göre onlarda çerkestir desek olur mu acaba?
Kimse gülmez merak etmeyin. Türkiyede salonlarda gülünmediyse burada da gülünmez.
Tabi ya! Öyle demeli, siz yanılıyorsunuz, Asetinlerde yanılıyor aslında
onlarda Adıge desek ne güzel olur.
Belkide tam
tersine ‘Bakın bu haritada Alan yazıyor. Alanların Kuzey kafkasyanı büyük
çoğunluğuna hakim olduğu dönemden dolayı bizde Alan’ız desek olmazmı. Hem
Karaçaylarda Asetinlerde Alanız iddiasındalar, bir de biz katıldıkmı ne ala,
alanda razı verende razı desek...’ veya yakın bir dönemin haritasını gösterip
Tüm kuzey kafkasya Rusya’ya bağlı gözüküyor, bakın bunun anlamı biz Rusuz
demeliyiz mi desek?
Bu konunun uzmanı sizsiniz. Bir çare bulun.
Bunlara engel olmak için bir yardım etseniz.
Siz Türkiyede
elinizden geleni yapıyorsunuz biliyorum, ama burayı biraz ihmal ediyorsunuz.
Bir el atsanız birlikte bu Adıge birliği fikrinin altını falan oysak iyi olmaz
mı?
Mesela Nasreddin
Hoca fıkraları Türklerde de anlatılır o zaman biz aslında Türküz falan mı
desek. Veya Svanlarda da Nart destanları var O zaman Gürcülerde Çerkestir mi
desek? Bunu ancak siz bilirsiniz.
Bilmiyorum, dedim ya, benim aklım sizin gibi çalışmıyor. Sizin aklınız çok
değişik çalışıyor.
Lütfen bir yardım
edin!
Ацумыжъ Митхьатыкъоу Хилми – AÇUMIJ Hilmi ÖZEN