Samsunda 21 mayısla alakalı bir etkinlik düzenlenecek.
Bu etkinliğin
düzenleyicileri kaffed olduğu için, yapacakları şeylere şüphe duyarak yaklaşmak
durumunda kendimi hissediyorum. Adın çıkacağına canın çıksın derler ya onun
gibi bir şey.
Hatırlayacak olursanız, geçen yıllarda da aynı kurum sahil kenarlarında 21
Mayısı anıyordu.
Denizden
balıkadamlar çıkıyor, oklarla denize atış talimi yapılıyor, sahilde at
yürüşleri falan taklit edilerek, insanlar çağrılıyorlardı, ‘Maykoptan atlılar
geldimi?» diyorlardı, bir grupta ‘evet evet geldiler’ diye yanıtlıyordu.
Şelaleler, ateş dansları, ateş etrafında dönüşler vs. vs.
Tam anlamıyla,
karnaval düzenleyebiliyorlardı. Şimdi kulaklarınıza dahi bunlar komik geliyor
değil mi?
***
Bunların altında
ne yatıyor bilmiyorum, paganist, ateşe tapıcı şeyler mi veya bambaşka dürtüler
mi yatıyordu gerçekten bilmiyorum.
Belki de
karnavalvari şeyler yapıldığında basına çıkmak, gözükmek daha mümkün diye
düşünüyorlardı. Ama buna da ihtimal vermek zor. Çünkü basının göremeyeceği
kadar kuytu bir yerde, bu 21 mayıs karnavallarını düzenliyorlardı.
Artık düzenleyemezler.
Çünkü bizler, çok ilerledik.
Eğer Samsunda birileri
denizden balık adamlar çıkartıp enteresanlıklar yapacak olursa, hiç çekinmeyin
balıkadamlara taş atabilirsiniz. Sahilde taş çoktur.
Ateş yakıp etrafında enteresanlıklar yaptırmaya kalkıştıklarında da onlara
uymayın.
Hele hele sizden at
veya atlı taklidi yapmanızı istediklerinde onlara ağzınıza gelenleri söyleseniz
bile, ayıplanmazsınız.
Bütün bunların anlamı, onların 21 mayıs denildiğinde hiç bir şeyi anlamıyor
olmalarıdır.
***
Samsun da 21 Mayıs’ın
anılmasına elbetteki evet denilir. Bırakın Samsunu, vatandan gelen atalarınızın
köyünüzün mezarlığındaki kabirleri başında okuyacağınız dualar dahi 21 mayısla
alakalıdır.
Bu gün, sizin
andığınız her yerde ‘bu gün’ olacaktır. İster köyünüzün mezarlığında, ister
konuk odanızda, ister bir camide atalarımız için okutulan mevlütler, dualar hep
aynı şeydir. Aynı duygudur. Muhatabınıza ulaşamazsanızda, ulaşabileceğiniz
etkinliklere katılmasanızda ciddiyetinizi muhafaza ettiğiniz müddetçe 21 mayıs
21 mayıs olmaya devam edecek.
Önemli olan bu
duygu ve hislerin karnavala çevrilmesine müsaade etmeyeceğinizi
hissettirmenizdir.
***
21 Mayısın kısaca
anlamını ben size anlatayım. 1864 tarihinde
veya öncesi günlerde doğmuş değilim, o tarihleri hatırlayacak yaşta hiç
değilim. Hangi kitaptan hangi dededen babadan duymuş olsam bile o günü, o
tarihi yaşamış gibi bilmem imkansız.
Ben size bambaşka,
bana ulaşan ve çocukluğumda dahi hissettiğim-duyduğum farklı duygulardan
bahsedeyim.
Бэбахь (Babah)
nedir bilirmisiniz. Eğer çerkesce anadiliniz ise, çocukluğunuzda çerkesce
azarlarla korkutulmuşsanız, kardeşlerinizin aynı azarları yediğini işittiyseniz
Бэбахь (Babah) nedir bilirsiniz.
Бэбахь (Babah) бабэ (babe)leri alıp götüren şeydir. Babe
dedim diye Türkçedeki ‘baba’yı anlamazsınız umuyorum. Babe çerkescede mama
anlamına gelir.
Бэбахь (Babah) korkunç
bir şeydir, öcü gibidir, yiyecekleri yağmalayan talancıdır. Ufak çocuklara ‘bebah
geliyor, mamanı alacak’ diye korku salınır. Çocukluğumda nedense ben daha ufak
çocuklara «bebahır khak’o – bebah geliyor» denildiğinde bizleri vatanımızdan
eden çarlık ordusu askerlerini aklıma getiriyordum.
Bebah’ın korkunçluğu talancılıktır. Yiyecekleri alıp götürmesidir.
Açlıktır, ğabledir, ölümdür.
Bebah işte öyle bir şeydir.
Ben ve
kardeşlerim çocukluğumuzda bebah ile çerkes çocuklarının hala ürkütüldüğü bir
dünyada doğduk. Hiç kimseye ‘bebah nasıl bir şey, nasıl yiyecekleri alıp
götürüyor’ diye sormadım. Bilmiyorum, belkide
bambaşka bir şey. Ama bu yaşta hala 21 mayıs denildiğinde benim aklıma bebah
geliyor.
21 Mayıs,
üzerinden yüzyıldan fazla zaman geçtikten sonra ilk çocukluğumda yüreğime
saçılmış vatandan getirilmiş bebah ile alakalı duygulardır. Yüzyıllık
unutulmamışlıktır. Talancıları hissetmektir. Talanı duyunca ..... Bebahı
duyunca....Biraz irkilmektir.
İşte 21 mayıs
budur. Talan edilmenin kötülüğünü yüzelli yıl sonra da çocuklara aktarmış
olmaktır.
Talana karşı duruştur, talanı ortadan kaldırma çabasıdır 21 mayıs.
Lütfen siz de duyarlı olun. At taklidi yapın denildiğinde yapmayın!
Karnaval kuralım dediklerinde malzeme olmayın.
АЦУМЫЖЪ Хилми – AÇUMIJ Hilmi Özen