Blogda Ara

11 Şubat 2014

Ünlü Çerkes Tarihçisi Cıme Bube ....

Eski bir çerkes atasözü ‘iyilik yapan iyilik bulur’ der. Bu çerçevede,  elinden geleni bir bahane bulmadan, kendine sakınmadan milleti ve insanlar için çalışmış birisinin adını unutmamak ve gelecek nesillere tanıtmanın önemi vardır. Bu anlamlı amacı yerine getirmek üzere Adıge Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsünde bir yuvarlak masa toplantısı düzenlendi. Bu yuvarlak masa toplantısı ünlü bilimadamı ve eğitmen Cıme Bube anısınaydı.


Cıme Moseko Bube 4 Şubat 1929 tarihinde Şevcen Rayonuna bağlı Hatığujıkuaye köyünde doğdu.  Kalabalık bir Çerkes ailesinin 11. çocuğu olarak doğdu. O dönemlerde Sovyet nizamı güçlenmeye, pek çok alanda büyük işlerin üzerinden gelmeye başlamıştı – her şeyden önce- kollektivizasyonel çalışmalar, bunun yanısıra okuma yazma bilmeyenlerin kalmamasına yönelik çalışmalar yapılıyordu. ‘Okumamış olan kördür’ sloganının yaygın kullanıldığı dönemde çocukluğu geçer. Biraz daha büyüdüğünde ise Alman işgalciler ülkemize savaşla saldırırlar. Savaş yılları devletimiz için de burada yaşayan milletler içinde kolay değildir. Fakat sabır ve düşmanı yenecek olmalarına büyük inançları vardır. Ufak büyük herkes elinden geleni esirgemez. Bube’nin ağabeyleri de cephededir, kendisi ise eğitimine  devam ederken evin hizmetini de görür. Köyde bulunan 7. sınıfa kadar olan okulu bitirdiğinde Adıge yatılı okulunda okumaya başlar. Erken yaşlarında milli ve ülke ile alakalı olaylar hakkında bilgi sahibi olmaya başlar. Tarihe gösterdiği ilgi de uluslar arasındaki (Buna Çerkeslerde dahil) farklılıkları tesbit etmesine yardımcı olur.

Cıme Bube yaşamını adil bir yol üzerinde geçirdi; ilmini geliştirmek konusunda ihmalkarlık yapmadı. Mıyekuape ve Krasnodar öğretmen enstitülerinde okudu. Üniversiteyi bitirdikten sonra öğretmenlik yapmaya başladı. Kavrama yetisinin genişliği ve aktif çalışmaları dikkat çekince Rayon Komsomol’ü idarecisi olarak atanır. Daha sonraki tarihlerde partiye alınır, Otonom Bölge Propaganda grubu yöneticisi olur. Bu dönemde devlet tarihinin araştırılması-değerlendirilmesi ve milli tarih bilimimizin gelişmesi yoluna yönelir. Cıme Bube’nin ilgilendiği her husus üzerine kararlılıkla eğildiği onunla alakalı araştırma yapanlarca belirtilir. Bu sayede üzerine eğildiği konuları sonuçlandırmayı da başarırdı. Çalışma anlamında kendisine özel ayrıcalıklar sağlamazdı. 1960 yılında Tiflis’te mastır öğrenimine başlar, vaktini kitapların içerisinde geçirmeye, arşivleri araştırmaya eğildiği konular hakkında bilgiler toplamaya başlar. Burada Tarih bilim dalında kandidatlık tezini verir.

1968 yılı Cıme Bube için bir dönüm yılı olur. Bu yıl Adıge Bilim Araştırma Enstitüsü yöneticisi olur. Bu bilim araştırma enstitüsünün Tarih bölümünün başkanlığını 30 yıl kadar sürdürür. 1986 yılına kadar yazdığı pek çok tarih kitabının yanısıra doktora tezini de verir. Doktora tezi ‘1870-1917 yılları arasında Batı Kafkasya’da Sosyo-ekonomik ilişkiler ve sınıfsal mücadele’ ismini taşır.

Yuvarlak masa toplantısı Cıme Bube’nin yaşamı ve bilimsel çalışmalarına değinir bir şekilde düzenlendi. Yuvarlak masa toplantısına Cıme Bube’yi iyi tanıyanlar, çalışmalarına vakıf olan bilimadamları ve meslektaşları uzun yıllar boyunca çalıştığı Adıge Devlet Üniversitesi’nden gelen bilimadamları, akrabaları, ailesi ve eşi ile günümüzde Adıge Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü çalışanları katıldılar.

Toplantının açılışını ve sunumunu AC Sosyal Araştırmalar enstitüsü tarih bölümü başkanı Dr. Peneşu Asker yaptı.

Biliminsanları Yemt’ıtl Raziyet, Şevcen Emile, V. Maltseva,   Cıme Bube’nin yaşamı, verdiği eserler, eğitim alanındaki çalışmaları, bilime olan katkıları hakkında bilgi verdi.       

Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Bilimadamlarından Ğış Nuh ise Cıme Bube ile alakalı hatıralarını anlattı.

Adıge Devlet Üniversitesi Tarih Fakültesi Dekanı Peçeşho Nurbıy Cıme Bube’nin çok sayıda eser bıraktığına, gençlerin ilgisini çekmeyi becerdiğini, kendisine saygı duymalarını sağladığını tüm bunların yanısıra milletimizi tarih bilimdalında büyük bir miras bıraktığını belirtti.

Bilimadamı Yedıc Baturay ise Çerkes yüreğinin nerede olursa olsun kaybolmadığını belirtti, bilimadamı için yapılan bu anmanın uygun olduğunu söyledi.

Cıme Bube anısına yapılan bu toplantıda dile getirilen okunan tüm sunumların birarada bir kitapçık olarak basılmasına da karar verdiler.

Yuvarlak masa toplantısı katılımcılarına Cıme Bube’nin ağabeyinin büyük oğlu Cıme Anotolıy babasının ikinci dünya savaşı esnasında canını yitirmesi neticesinde dede ve ninesinin evinde amcasının gözetiminde yetiştiğini belirtti. Bunun yanısıra tüm toplantı katılımcılarına teşekkür ettiğini de dile getirdi.

MAMIRIKO Nuriyet
Fotoğraflar Aşıne Aslan’a ait

Çeviri; AÇUMIJ Hilmi