İnsanın ulusu için yaptığı iyilikler unutulmadan ardarda gelen yıllarda
övgüsü aktarıla aktarıla taşınıyor olması kıvanç verici. Adıge edebiyatının
temellerini atan ünlü yazar Ç’eraşe Tembot eğer yaşıyor olsaydı 16 ağustosta
110 yaşında olacaktı. Bu gözönüne alınarak Adıgey Cumhuriyeti tarafından
2012 yılı Ç’eraşe Tembot yılı olarak ilan edildi.
Fakat, bu kimin aklına geldi, kim buna ön ayak oldu? Bu soruların cevabını Adıge Devlet Üniversitesi
Milli Fakültesinde bulacağımızı düşündük ve oraya gittiğimizde yanılmadığımızı
gördük.
Öğrendiğimiz kadarıyla Filoji bilimdalında Prof. Dr. Nikolay Şık Adıge
Devlet Üniversitesi Rektörü Hunego
Reşıd’e, Ç’eraşe Tembot hakkında düşündüklerini ilettiğinde, O da bu fikri
destekledi. Hunego Reşıd Adıgey
Cumhuriyeti Başkanına 2012 yılının
Ç’eraşe Tembot yılı olarak kutlanması isteğini belirten bir müracaatta bulundu
ve bu fikir Başkanca da uygun bulundu.
-Nikolay Adıgey Cumhuriyetinde 2012 yılının Ç’eraşe Tembot yılı olmasına ön
ayak olmak nereden aklına geldi?
- Ç’eraşe Tembotla
öğrenciyken tanışmıştım, ardından öğretmen ve bilim insanı olunca da yirmi yıl
kadar O’na hep danışıyordum. Kaygılandığım, üzerinde durduğum konularda
cevapları hep onda buluyordum. Ç’eraşe Tembotun yaşamı derinden irdeleyen
düşünceleri karşısında hayrete düşüyordum. Aramızda oldukça çok yaş farkı
olmasına rağmen bunu hiç belli etmeden benimle konuşuyordu. O’na karşı içten
bir yakınlık duyuyordum. Cumhuriyet genelinde yürütülen olaylarda aktif olmamı
teşvik ediyordu. Böylesi konularda kaygılanan ve çabalar sarfedenlerin sayısı az değil. Fakat dedim ya Tembot’a
karşı içten bir bağlılık duyduğumdan bu konuda ön ayak olmayı kendime bir borç
bildim.
-
Ne gibi etkinlikler yapmayı planladınız?
- Ç’eraşe Tembot yılı ile alakalı olarak
yapmayı planladığımız çok şey var ve bunlarda başarılı olacağımıza inanıyorum.
Mesela bunlardan bir tanesi; Tembot’un
eşi Zuze ile anlaştık, yazarın ismini taşıyan Edebiyat müzesinde bulunan
eserlerden bir kısmını alarak bizim topladıklarımızı da ilave ederek Adıge
Devlet Üniversitesi Bilimsel Kütüphanesinde bir sergi açmayı planlıyoruz.
Burada, kütüphanede yazarın yaşamından kesitleri, eserlerini ve başarılarını
gösteren şeyleri kütüphaneye gelen herkesin görebileceği şekilde
sergileyeceğiz, hatta, bu yıl bittikten sonra da bu sergi daimi olarak kalacak.
Belirtmek istediğim şey ise Tembotun
adının pek çok yabancı ülkede biliniyor olması. Çünkü yazdıkları, Rusça, Çekce,
Almanca ve Çince’yede çevrilerek yaınlandı. Her yazarın kendisine mahsus bir
düşünce ve yazın stili vardır. Ç’eraşe Tembotun Çerkes ulusunun yiğitliğini,
aklını, yüzünü, güzelliğini gösterebildiği şekli kıyaslayabileceğimiz bir şey
yok. Başka dillere çevrilerek basılan eserlerinin toplamı üç milyon nüsha kadar
oluyor. Günümüzde bu başarıya kim ulaştı? Bu büyük bir kazanım değil mi? Evet
büyük bir başarı!
Adıge Devlet Üniversitesi ve Milli Fakülte
öğrencilerinin bu etkinliklerde aktif olarak rol almasını sağlayacağız. Ç’eraşe
Tembot’un ‘Kızlar ve çiçekler’ isimli piyesini sahneleyerek Mıyekuape ve
cumhuriyetimizin diğer rayonlarında izleyici ile buluşturacağız. Burada
Üniversite Rektörü Hunego Reşid’in katkılarından dolayı ona çok razı olduğumuzu
belirteyim. Hangi konuda müracaat etsek destek oluyor. Böylesi anlayış sahibi
thamatelere her yerde ihtiyaç duyuyoruz...
Ç’eraşe Tembota ilişkin raporlar-sunumlar
hazırlayacağız, konferanslar düzenleyeceğiz. Üniversitede onunla alakalı
kompozisyon ve deneme yazılarının katılacağı yarışmalar düzenleyeceğiz. Bunun
yanısıra Tsey İbraim Milli Tiyatrosu ‘At çobanı ve mağrur kız’ ve ‘Şapsığ Kızı’
isimli tiyatro eserlerini bu yıl içerisinde sahneleyecekler. Cumhuriyet
genelinde okullarda Ç’eraşe Tembot yılı çerçevesinde etkinlikler yapılacak.
Yazarın eserleri başka dillere de çevrildiğinden onlar hakkında bilgiye sahip
olan kimse çok sayıda bu yüzden Cumhuriyetimizde yaşayan Çerkesler dışındaki
diğer ulusların da bu etkinliklere katılmasını sağlayacağız.
Tembot’un tüm eserlerini kapsayan ve
kendisi ile alakalı yazılanları da ihtiva eden bir külliyat yayınlanmasını
sağlamayı düşünüyoruz. Ayrıca şehir parkına giderken kızılekim caddesi üzerinde
yer alan Ç’eraşe Tembot anıtının da yenilenmesi gerektiği sizin de dikkatinizi
çekmiş olmalı. Bu anıtın görüntüsü büyük yazarımıza hiç uygun değil. Gençlik
yıllarına ait bir görüntüye sahip olarak yeniden yapılması gerekiyor.
- Nikolay iyiniyetle başladığınız bu işler hakkında bizi aydınlattığınız
için teşekkür ediyor ve tüm dileklerinizi başarmanız temennisinde
bulunuyorum.
Son olarak belirtmemiz gereken şey ise;
Ç’eraşe Tembot’un 110. doğumyılı anısına 2012 yılında yapılacak Ç’eraşe
TembotYılı etkinlikleri organizasyon komitesinde, bakanlar, bilimadamları,
yazarlar, gazeteciler, öğretmenlerin bulunduğudur. Bu konuya bu kadar kişinin
eğilmeside söz konusu etkinliklerin gerektiği gibi yapılacağının bir kanıtıdır.
HAREHU Murat
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Adıghe
Makh 04-04-2012