Andırhuaye Huseyn Öğretmen koleji öğrencileri Ünlü yazar Çeraşe Tembot
müzesinde o’nun doğum yıldönümü kutlamaları etkinliklerini böyle
isimlendirdiler. Bu etkinlik Adıge dünyası ve kültüründe büyük yer tutmuş olan,
edebi düzyazımızda yol açıcı, SSCB ve Adıgey Cumhuriyeti devlet ödülü sahibi,
pek çok kişice sevilen ünlü yazar Çeraşe Tembot’un 110. doğum yıldönümünün
kutlanılmasına yönelikti.
Bu etkinliğin amacı ise Çeraşe Tembot’ün
Adıge sözlü halk ürünlerinin derlenmesinde, araştırılıp öğrenilmesinde yaptığı
büyük çalışmaları gençlere tanıtmak yazdığı eserlerden ders çıkartmalarını
sağlamak ve onları tanıtmaktı.
УцIыфэу цIыфмэ уахэтмэ,
Сыдэу ар насыпыгъ.
Уахэмытыжьмэ,
уалъытэмэ,
ОркIэ ар щыIэныгъ.
Уигулъытэ псынэпсы
къаргъомэ,
Уигупшысэ
чыжьэу
лъэIэсмэ,
Нартмэ акIуачIэр
уипсалъэмэ,
Сыд ар зымыуасэр!
Уитхыгъэхэр
дышъэ хьарыфмэ,
Дунаем о ущагъашIомэ,
УишIушIэ тыкъегъэбжьышIомэ,
Сыдым ар ымыуас!..
İnsanca arasındaysan
insanların,
Ne de güzel nasiptir, bu..
Aralarından ayrılmışken de,
sayılıyorsan,
Yaşamak budur.
Hislerin-kavraman,
arık kaynak suyu ise,
Düşüncen uzaklara
ulaşıyor ise,
Nartların gücü
sözlerinde ise,
Bu neye deymez ki!
Yazdıkların
Altından harfler ise,
Dünyada seni iyiliyorlar
ise,
İyilikliklerin bizi
yakışıklı kılıyor ise,
Bu neye deymez ki!..
Ardından Çeraşe Tembot’un bir özdeyişi
anımsandı ‘ЦIыф шъыпкъэкIэ зызылъытэжьын зылъэкIыщтыр дунаим цIыфым ыкIуачIэ нахь
зэрэщыпытэнымкIэ ыпсэ емыблэжьэу, ылъэкIыщтым фэдизкIэ ащ хэлажьэрэр ары ныIэп. Kendini gerçekten insan sayabilecek
olan, sadece, dünyada insanın gücünün daha kuvvetlenmesi için bu konuda özveri
ile elinden geldiği kadar çalışan kimse olabilir.’
Peneşu Maryana, büyük yazarın kendisinin de bu sözlerin gereğini yerine
getirerek Adıge ulusunun büyük bir literatüre sahip olması yolunda çalıştığını,
yazarlığı yanısıra Adıge folklörünün derlenmesinde de büyük katkıları olduğunu
örneklerle göstererek, folklörün adıge edebiyatının köklerinden birisi olması
yönündeki çalışmalarını katılımcılara izah etti. Çeraşe Tembot folklörün
derlenmesi için düzenlenen araştırma gezilerine canı gönülden katılıyor, çalışıyordu.
Derlemeleri de az sayıda değil. Çeraşe Tembot bunların sistematize edilerek
Rusçaya da çevrilmesi konusunda ünlü tiyatro yazarı Tsey İbarhim ile birlikte
çalışmalar yaptı. Çeraşe Tembot bu konuda derlenen Pşıse’lerin yer aldığı sekiz
tane kitap yayınladı. Bunlardan P. Maksimov ile birlikte Rusçaya
çevirdiklerinin yer aldığı ilk kitap çıktığında Çeraşe Tembot kendisini çok
şanslı hissetti. Bu eserde yer alan Pşıselerin Adıge ulusunun yüreğinde olan
herşeye ayna oluşu, özlemleri ve arzularının safiyane oluşu, yiğitlikleri, adil
oluşları ile kısaca Adıgelerin nasıl olduklarının ülkenin tamamında yaşayan tüm
halklara tanıtılmasında iyi etkileri oluyordu.Ünlü Rus klasik yazarı Maksim
Gorkinin Adıge pşıselerine değer vermesini anımsayarak, söylencelere, güzel espirili dillerine kıymet
vererek adıgelerin yeni nesillerini bu pşıseler ile yetiştirdiklerini de
belirtmişlerdi.
Adıge Andırhuaye Huseyn Öğretmen Koleji
öğrencileri Çeraşe Tembot’un Rusça olarak kaleme aldığı ‘Приключения странника
- Gezginin serencamı’ isimli tiyatro
eserinin Çerkesceye ‘ ГъогурыкIом кеъехъулIагъэхэр - Gezginin serencamı’
şeklinde çevrilmiş halinden bazı sahneleri sahnelediler. Bu tiyatral sunumda
Çuamıko Marina (gelin), Meşfeş’u Cenet (adam), Tulpar Meyrem (kaynana), Teter
Şamil (çift süren çiftçi), Şavko Darine (görümce), Şarık Rusiyet (genç kız),
Şarık Nazret (kayınpeder), Şhalaho Darine (kaynana) rollerini oynadılar. Adıge
Pşıselerinin eğitsel yönlerini kavradıkları belli olur bir şekilde güzel
Çerkesce ile eseri sahnelediler.
Koleji bitirdikten sonra ufak çocukları
okutacak, eğitecek eğitmenler bu öğrenciler arasından çıkacak. Büyük Adıge
yazarı Çeraşe Tembot’un sanatsal yeteneğini içselleştirmiş, pşıse ve diğer
eserlerin eğitimsel önemini kavramış ve bunları öğrencilerine sunarlarken
kendilerine bu yolu açmalarında edebiyat alanında yardımcı olmuş olan Peneşu
Maryana güzellikle onların akıllarına gelecek.
MAMIRIKO Nuriyet
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Adıghe Makh 31-05-2012