«Щэмэджыр мыупкIэмэ мэуцэку, амыгъэфедэрэ
бзэр бэгъашIэ хъурэп – İşlemeyen tırpan körelir, kullanılmayan dil uzun ömürlü
olmaz»
Geçtiğimiz günlerde Adıgakalede Çerkes
dili ve yazını günü çerçevesinde gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantısını
Kent merkez kütüphanesi müdürü Hatko Marziyet organize etti. Etkinliğin açılış konuşmasında kısaca; ulusun
yaşamı ve geleceğinin ulusun dilini koruyan, bu konuda çalışanlarla ilintili
olduğunu söyledi.
Bu yüzden 2000 yılından itibaren 14 martın çerkes dili ve
yazını günü olarak cumhuriyetimizde kutlanmaya başladığını kendilerininde her
yıl bu çerçevede farklı etkinlikler gerçekleştirdiklerini belirtti.
Hatko Marziyet; ‘ Bu gün organize
ettiğimiz yuvarlak masa toplantısı da bu etkinliklerden birisi. Dile dair olan
kutlama etkinliğimize kentimizde çğrenim gören öğrencileri, anaokulu-kreş
çalışanlarını, arşiv görevlilerini, kitapseverleri, büyüklerimizi gazetecileri
davet ettik. Kıymetli konuklarımızın isimlerini sçyleyecek olursak; AC Sosyal
Bilimler Araştırma Enstitüsü biliminsanlarından Tevu Nuriyet, Çuyeko Nefset,
Mamıy Ruslan, Çuyeko Alıy, Hatlekuye büyüklerinden Tl’ıhase Asker, imam Şumen
Zavur ve Khuako Hazret’ dedi.
Daha sonra gelecek nesillerin anadillerine
değer vererekdillerinde akıcı bir şekilde istediklerini anlatabilmelerinin
sağlanması için öğretmenlere pek çok vazifenin düştüğünü de belirtti. ‘Bu gün
çocuklarımız bilmedikleri-öğrenmdikleri şeyleri yarın bulamayacaklar. Dal yaşken eğilebiliyorken sertleştiğinde
bükülemez. Kentin ilkokul çğretmenleri bunun bilincinde olarak iyi
çalışıyorlar. Konuya dair olarak bu kurumun müdürü Çetıj Marine
gerçekleştirdikleri çaılışmalar üzrine bilgi verecek’
Gazetemizin dostu Çetıj Marine çalışmaları
üzerine şunları söyledi; ‘ Dil her şeyin temeli, ulusun kökü, bayrağı
yarınları. Dil yok olduğunda ulusta yok oluyor.İşte bu yüzden sadece biz
çğretmenler değil her birimiz bu konuda çabalamalıyız. Bunu göz önüne alarak
müdürlüğünü yaptığım okulda çalışanlar olarak farklı sorunlara yönelik belirli
planlar çerçevesinde çeşitli çalışmalar yapıyoruz. Okulumuz öğrencilerinin
burada sahneleyecekleri şeylerde bu çalışmaların kanıtı mahiyetindedir.
Çocuk ufakken çerkesceyi işitmeli-duymalı
sevmeli. Bunun ilk başladığı yer ise ailedir. Ardından anaoklu-kreş ve okul
gelir. Veliler arasında ‘çocuğumu rus sınıfına alın, çerkesce bilmesede
yaşamını idame ettirebilir’ diyenlerde çıkıyor. Bu yıl okula kaydolanları,
çerkes rus, hepsini birarada yerleştirdik, birarada güzel okuyorlar.
Üzerinde kaygı duyduğumuz şeylere de
değineyim. Çocuklar için yayınlanan kitaplara seviniyoruz. Kötü olan şey ise
her eserden aza sayıda ve geç olarak bize ulaşması. He öğretmenin sözlükler
sahip olması gerektiğin inanıyorum. Böylecce kendi dilide zenginleşecek
çğrencilerede öğrettikleri daha da artmış olacak. Aynı şekilde dil çğretimi
kitaplarınında sayısı az bize yeterli gelmiyor. Diğer rayonlarda soruşturduk
fakat bulamadık.
Masal kahramanlarının resimlerininde yer
aldığı, tekerleme- bilmece, atasözlerin rusca ve çerkesce olarak yer aldığı
kitaplar çocuklarımızın eline ulaşsa dilin korunmasında-geliştirilmesinde
faydası gelir. Bu sadece onların değil büyüklerimizin bile hoşuna gider. «Щэмэджыр
мыупкIэмэ мэуцэку, амыгъэфедэрэ бзэр бэгъашIэ хъурэп – İşlemeyen tırpan
körelir, kullanılmayan dil uzun ömürlü olmaz». Bu konuda çok kaybımızın
olduğu herkesin malumudur. Bu yüzden uyanmalı, dilimizin zenginliğini muhafaza
etmeli, büyük küçük demeden dilimizin gelişmesi için hep birada çalışmalaı,
atalarımızdaqn miras kalan tertemiz duru çerkescemizi gelecek neisllere çğretmeli ve sevdirmeliyiz. Bu
temel sorumluluklarımızdandır.
Daha sonra Çetıj Marine’nin müdürlüğünü
yaptığı ilk okul öğrencileri Jene Kırımıze, Beretere Hamid, Kuyeko Nalbıy ve
diğer yazarların yazdığı eserlerden küçük skeçler sahnelediler, şiirler okudular. Gerçek
tiyatro sanatçılarıymışcasına, akıcı bir çerkesce ile insanları gözyaşları
gelene kadar güldüren ‘Anneme benzeyen gelin’ ‘Üşengeç kız’ isimli skeçleri
anlatmak kifayetsiz kalır, izelmek gerekiyor.
Adıgekale Arşivi çalışanı Dehuj Sveta
‘Hohuher – Temenniler’ isimli yeni çıkan kitabı toplantı katılımcılarına
tanıttı. Çocuk Eğitimi Destek Merkezi Müdürü Dıhu Said ve çğretmen Tl’ımışeko
Mariyet milli tarihimiz, ulusal miraslarımız, gelenek-göreneklerimiz üzerine
konuştular, konuya dair görsel sunumlarda bulundular.
Mıgu Sveta uzun yıllardır çocuklara şarkı
söylemeyi müzik çalmayı dans etmeyi sevdirmek için çalışıyor. Onlarca yıldır
çocuk sanat okulunun yöneticiliğini yapıyor günümüzde de mesleğinde çalışmaya
devam ediyor. Söz aldığında çocuğun eğitiminin ailede başladığını belirtti.
Çocuk ufaklığından itibaren duyduğunu gördüğünü içselleştiriyor. Bu dönemde
anadilini sevdirip, kötü-acı sözler yerine güzel-hoş kelimeler duyması
gerekiyor. Biz okulumuzdaki öğrencilere Çerkes şarkılarını danslarını
sevdiriyoruz. Günümüzde bunlar dünyamızı güzelleştiriyor, Çerkes ulusunun adını
yaşatıyorlar.
Etkinliğin sonlarında Hatko Marziyet
kütüphane çalışanlarının çerkes edbiyatı ve diline kıymet verilmesi yönünde
yaptıkları şeylere değindi. Kitapseverlere yeni kitapları tanıtıyor, ünlü
yazarlarla onları buluşturuyor, kitap galaları vb. etkinlikler yapıyorlar.
Bçlgedeki yazarlardan Tl’ıhase Asker ve
Muğdin’de bu etkinliklere sıkça katılıyorlar. Herkesin üzerinde durduğu tek
konu anadilimizin korunması, geliştirilmsi, gelenek-göreneklerimize, insan
ilişkilerimize değer verilmesi gençlerimize tarihimizin öğretilmesidir.
Çerkes dili ve yazını günü çerçevesinde
yapılan yuvarlak masa toplantısında Vusteko Nuhe şarkılar söyledi, farklı
şiirler okundu. ‘Anadilim Çerkesce’ adını taşıyan bu etkinliği Hatko Marziyetin
müdürlüğünü yaptığı kent kütüphanesi çalışanları düzenlediler. Bu etkinliğin
faydalı olduğunu yukarıda konuk olarak geldiklerini beyan ettiğimiz
bilimadamları Tevu Nuriyet, Çuyeko Nefiset, Mamıy Ruslan, Çuyeko Alıy,
Hatlekuayeli Tl’ıhase Asker de konuşmalarında belirttiler.
NEHAYE Remezan
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Adıghe Makh 05-04-2013