En büyük ve en uzun savaşlardandı
1763-1864 yılları arasında süren Kafkas savaşları adı verilen savaşlar yeryüzünde yapılmış pek çok savaştan daha büyük ve uzun süreniydi. Bu dönem Adıge (Çerkes) ulusunun dağıldığı, parçalandığı, kanla yıkanmış bir tarih sayfası oldu ve tarihte öyle aldı.
Adıge ulusu günümüze kadar, bu günlerde bile bu savaşın kendi ulusuna vurduğu darbeyi unutmuyor.
Büyük bir Askeri şahsiyetti, ama....
(1788 doğumlu) ünlü Kazak Generali 1812 yılında Fransızlarla yapılan savaşa katılan Mogukorov Beslanıko Pşıkuy'un doğumunun 225. yılı. Pşıze bölgesinde (Krasnodar bölgesinde) bulunan Çerkes Grun (günümüz Grivinske kasabası) (*) köyünde doğdu. Kendisi gönüllü olarak Karadeniz Kazak ordusunda askere girdi. Pek çok savaşa iştirak etti. Askeri hayatı assubaylıktan generalliğe kadar uzanan uzun bir yoldu. Karadeniz sahil hattı üçüncü kısım komutanlığı da yaptı.
Fransızlarla yapılan savaşta kahramanlık ve üstün cesaret göstererek Kazakların komutanlığını yaptı. Moguruko ilk 'Ülke savaşı madalyası' alan insanlar arsında yer alıyor. Dağlılar ve Karadeniz Kazakları arasında ilişkilerin iyileştirilmesi, devamlı çıkan çatışmaların azaltılması ve aralarında ticaret sağlanması konularında büyük çalışmaları oldu.
Fakat Mogoruko Rus ordusuna sadık, samimi bir şekilde görevini yerine getirirken aralarından çıktığı kendi soydaşlarına elinde silah defalarca karşı çıkmak savaşmak durumunda kaldı.
1828 yılında Anapanın Rusya tarafından alınması ve yıkılmasına katıldı.
1848-1850 yılları arasında Mogoroko Pşıze (Kuban) hattında göç ettirimler ve hattın kurulmasında aktif rol aldı. Sert ve otoriter bir komutan ve yönetici olarak kendisini gösterdi. Onun bu tutumları sebebiyle Pşıze (Krasnodar) eyaletinde Mogorovskiy ve Mogukorovko kutırlarına ismi verildi. Fakat Rus çarlığına canla-başla hizmet eden Pşıkuy'ın ismi Adıge (Çerkes) folklöründe, tarihi şarkılarında kötü olarak yer aldı. Onun Kafkas bölgesindeki etkinlikleri-yaptıkları sebebiyle 'Abate Besleney' ve 'Şapsığ Kahramanların Ağıtı' isimli halk şarkılarında suçlu görüldü.
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
(*) Çevirenin Notu; Grun kelimesi Çerkesce sözlüklerde şu anlamda yer alır; Kafkas savaşları esnasında Rus Çarlığı tarafını tutarak Grivin Kasabasına göç ederek orada yaşayan daha sonra Adıge köylerine geri dönüp yerleşen kişiler
Kaynak; 04 Temmuz 2013 Adıghe Makh