Eğitim-öğretim alanında çalışan kimseler sadece Kemal ismini duyduklarında dahi, uzaklarda yaşıyor olmasına rağmen sadece Ukrayna'da değil tüm sovyetler birliğinde tanınan bir bilimadamı olduğunu söylerler.
Nemıteko Kemal, Penejıkuayeli Nemıtekolardan Kadir ve Hatsıvu'nun çocuğu olarak 1923 yılında doğdu. Dört erkek kardeşi altı tane de kızkardeşi vardı. Babası Kadir o Dönemlerde Adıgey'de yaşayan en eğitimli insanlardan birisiydi. Hukukçuydu. Çocukları da babasının izinden gittiler. En büyükleri olan Yusuf'tan biraz bahsettik. Yazımız Kemal hakkında bu yüzden onunla ilgili daha sonra konuşacağız. Şamil okul müdürüydü. Uzun dönem Mıyekuape'de de çalıştı. Kızkardeşleri Goşefıj, Ayşet, Müslimet, Hacet, Aminet, Tsuts öğretmenlerdi.
Kemal Penejıkuayedeki okulu 1940 yılında bitirince Rostov-na-Donu'da bulunan Devlet Üniversitesine kaydolur. Ülkemize Faşist güçler saldırdığında bu kanlı savaşa iştirak eder. Daha sonra 1951 yılında üniversitenin Fizik-Matematik bölümünü bitirir. Aynı yıl Harkov'da bulunan Elektromekanik fabrikasında çalışmaya başlar. Genç Çerkes delikanlısının üniversitede edindiği bilgiler burada çok işine yarar, tecrübeli olanlardan gördüğü uygulamalara yeni teknolojik gelişmeleri de ilave etmesini bilir, Bilgilerini de hiç durmadan geliştirir. Fabrika yöneticileri bu yüzden kendisini fabrikanın labaratuarına müdür olarak atarlar.
Yıllar boyunca bu alanda pek çok iyi çalışması olur. Uzak görüşlüdür, fabrikanın çalışmalarını daha ileriye taşıyacak, üretimin daha karlı olmasını sağlayacak gelişmelere imza atar. O dönemlerde statik elektirik kullanılarak çalıştırılan makinelerin kollektör-fırçası aparatını test edecek bir yöntem ve keşfeder, bu işlemi gerçekleştirecek aleti yapar. Bunun yanısıra demir kesimi işlemi esnasında kullanılan enerjinin-gücün daha az olmasını sağlayacak yöntemler üzerine de çalışmaları ve başarıları vardır. Ultra ses, gamma ve röntgenografik kütlesel bozulmaların tesbit edilebilmesi için Lyüminestesent ve mıknatıs zerrrecikleri ile kontrol edilmesi yöntemini geliştirdi.
Bu fabrika labaratuarında benzeri pek çok başka çalışmayı da gerçekleştirdi. Bu çalışmalarını ise 300'ü aşkın bilimsel yazı ile (ki bunlardan 25 kadarı kitaptır) yayınladı. Ayrıca alakalı irili ufaklı 500 icadı vardır. Onun denetimi, kontrolü altında 60 kişi konu hakkında doktora tezleri hazırlamış araştırmalarına katılmışlardır. 30 yıldan fazla bir süreden beri çeşitli Bilimsel danışma kurulu ve konseylerine üyedir. Bunlardan bazılarının yöneticiliğini on yıldan fazla süre yapmıştır.
Nemıteko Kemal'in büyük bir mühendis ve büyük bir mucid olduğunu sadece Ukrayna'da değil dünya genelinde bilmektedirler. Kemal aynı zamanda Moskova'da bulunan Energetik Enstitüsü Bilimadamları konseyi üyesidir. SSCB döneminde tüm SSCB'ni kapsayan bilimsel değerlendirme konseyine Ukrayna'da yaşayan en büyük bilimadamı olarak katılmıştı. Bu konseyde SSCB genelinde konu ile alakalı yapılan doktora çalışmaları denetlenerek onaylanıyordu.
Çalıştığı fabrikanın kurmuş olduğu Teknik Bilimsel Enstitünün randımanlı çalışması için emek sarfeden bilimadamları arasında o da vardı. Daha sonra bu enstitünün bir dalının başkanlığını da yaptı. Burada çalışmalarını sürdürürken profesör Nemıteko yabancı ülke bilimadamları ile SSCB bilimadamlarınca yapılan bilimsel Teknolojik çalışmalara da iştirak etmiştir. Konu ile alakalı SSCB bilim adamlarını temsilen yurtdışında yapılan pek çok toplantıya ülkeyi temsilen katılmış pek çokta çalışmaya iştirak etmiştir. Bu çalışmalarının yanısıra Harkov'da bulunan Ziraat ve Politeknik Enstitüleirnde de uzun yıllar profesör olarak görev yapmış dersler vermiştir. Daha sonra Harkov Devlet Akademisinde bölüm başkanlığı yapmıştır. Bunların yanısıra toplumsal pek çok konuda da aktif katılımcı olarak büyük çalışmalar yapmıştır. Pek çok akademi ve Bilimsel-teknik organizsyonun üyesidir, pek çok değerlendirme komisyonunda da yer almıştır.
Nemıteko Kemal Ukrayna'nın bilimsel onursal emekçisi ünvanına da sahiptir. Teknik bilimlerde profesör doktordur. Çeşitli akademi ve enstitülerde profesörlükte yapmıştır. Komşumuz olan Ukrayna'da çok değer verilen danışılan bir bilimadamıdır. Hemşehrimizin, Adıge ulusunun yetiştirdiği bu evladının milletimizin adını böyle övgü ile andırıyor olmasından onur duyuyoruz.
Nemıteko Kemal 10 Ağustos tarihinde 90. yaşına girdi. Gelecektede sağlık esenlik içerisinde uzun yıllar aramızda bulunması temenni ve dileğinde bulunuyoruz.
Ayrıca doğumgünü adına kaleme aldığımız bu yazıyı O'nun cumhuriyetimizde yaşayan akrabalarının bilgisi dahilinde kaleme aldığımızı da belirtmekte fayda görüyoruz. Nemıteko Kemal'in akrabaları da cumhuriyetimizde tanınan kişiler; Nemıteko sülalesinin övgü ile anılmasına vesile olan bilimadamları olan akarabalarından amcasının oğlu Nemıteko Sefer Adıge Cumhuriyetinin en büyük madalyası olan 'Adıgey'in Kıvancı' madalyası sahibi. Tevçoj Rayonu gaziler konseyi başkanı Nemıteko Yure ve onun sağlık alanında çalışan Devlet onursal doktoru olan oğlu Nemıteko Kaplan, Büyük ağabeyi Yusuf'un kızları Adıge Devlet Üniversitesi Filoloji bilimdalında Profesör Doktor Nemıteko Roze ve Komafe Zare, Amcası Ahi'nin torunları olan Mıyekuape Merkez Hastahanesi Başhekimi Murat ile tıp bilimi dalında kandidat Hazret bunlardan bazıları. İşte bu yüzden, Kemal, senin izinden gelen bu akrabalarının başlarında daha uzun yıllar durman temennisinde bulunuyoruz.
NEHAYE Ramazan
Fotoğraf; Nemıteko Kemal
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Kaynak; Adıghe Makh
Not; Nemıteko Kemal'in keşfettiği mucidi olduğu şeylerden bazılarının patentlerine Патенты автора НАМИТОКОВ КЕМАЛЬ КАДЫРОВИЧ linkinden ulaşabilirsiniz