СэшIэ, Тыркум рафыгъэхэм якъэбэр гугъэуз
Сыбырым ращагъэхэм яIофи сшIэщтыгъэпи
Е уахэмытыгъэмэ е уатемыкIыгъэмэ пшIэщтэпи
Бэусэм икъэбари зэхэсымыхыгъэ зы гугъэуз.
Сятэ ятэ, ситэтэжъ ныбжи слъэгъугъэп
Сяти ятэ ыпсэ хэкIым, цIыкIоу кIэлэкIагъ.
УчIэсынкIэ шIагъу, тэтэжъым имыIэрысэ чIагъ
СэшIэ, ситэтэжъ мыстхъэм мыIэрысэ,
ТегъэтIысым, тихэку тищагу къатэджыгъагъ
Хэку шIэныгъэр тищагу дигъэуцогъагъ.
ЯIагъэп тыркухэми джащ фэдэ мыIэрысэ.
Бэус Айдэмырыми адыгэгу къабзэ иIагъэба!
Сыбырыр хэкуми, тыркуми пэчыжьэ дэд
Ау тэ щыIэми адыгэгу зыхэлъыр адыгэ дэд
Бэусыми сыбырым сэнашъхьэ къегъэкIыба!
УмышIэрэр зэбгъашIэмэ огушIо хабз.
Сэ сызгъэгъыгъэр зэзгъэшIагъэр ары.
Сыбырым рафыгъэм икъэбар ары.
Ситэтэжъ икъэбэри джащ фэдэ къабз.
Джа лIитIуми адыгэгур къэбзабзэу ахэлъыгъ.
Сэщ фэдэ шъхьэ мысэ Iоф ахэм ахэлъыгъэп
ЗгъэтIысынэу мыстхъэ чъыгы згъотыгъэп
Ситэтэжъ фэдэ зы мыIэрысэ хэзгъэчышъугъэп.
АЦУМЫЖЪ Хьилым
PS; Боус Айдамир Калабатович
Первый председатель Шапсугского национального района с августа 1924 по март 1926
В 1921 г., будучи инспектор по работе с национальным меньшинством Туапсинского отдела народного образования, руководил первыми педагогическими курсами по составлению и изучению шапсугской письменности.
Был репрессирован и вместе с семьёй - жена и 10(!) детей отправлен на Дальний Восток.
Там семья и осталась.
Жили в Приморском крае, в п. Виноградном, работал на Приморской опытной станции, занимался виноградарством.
Как писали:"В 1945-1956 гг. осуществлен ряд скрещиваний на Хасанском опорном пункте «Магарач» местных сортов между собой, а также с северо-американскими сортами.
В 1948 году Айдамир Калабатович Боус высеял семена от скрещивания Дальневосточного Тихонова с амурским обоеполым из этой комбинации в 1958 году выделены сорта Хасанский Боуса и Хасанский сладкий.
Эти сорта до настоящего времени возделываются во многих регионах с экстремальной зимой". В 1863 г. во Владивостоке была издана брошюра "Виноград Хасанский Боуса"
Был на родине лишь раз после репрессии, в 1967 г. незадолго до смерти.
______________
BU SENE DE SUÇLUYUM….
Biliyorum, Türkiyeye kovulanların haberi gönül sızısı
Sibiryaya götürülenlerin durumunu da bilmiyordum
Ya aralarında değilsen ya da onlardan türemediysen bilemezsin ki
Bevus’un havadisi de duymadığım bir (başka) gönül sızısı.
Babamın babasını, dedemi hiç görmedim.
Babam da babasının canı çıktığında, ufak bir çocuktu.
Dedemin elma ağacının altında oturması hoş
O Ağaç gibisini Türkler hiç görmediler.
Biliyorum, dedem karaağaca elma,
Aşıladığında, vatanımız bahçemizde ayaklanmıştı
Vatanın bilgisini bahçemize dikmişti.
Türklerin (o zamana dek) öylesi elma ağaçları yoktu.
Bevus Aydemirin de tertemiz bir çerkes yüreği vardı!
Sibirya vatandan da Türkiyeden de çok uzak
Ama, nerede olursa olsun Çerkes yüreği olan (hep) Çerkes
Bevus da Sibiryada üzüm yetiştirmez mi!
Bilmediğini öğrendiğinde sevinmek adettendir.
Beni ağlatan şey ise öğrendiklerim.
Sibiryaya sürülenin havadisi.
Dedemin havadisi de aynı onun gibi.
O iki adamda da tertemiz çerkes yüreği vardı
Benim gibi başı suçlu değillerdi.
Dikmeye karaağaç bulamadım
Dedem gibi (olup) ona elma aşılayamadım.
Açumıj Hilmi
PS; Bevus Kalebatıko Aydemir - Şapsığ ulusal bölgesinin ilk başkanı, Ağustos 1924'ten Mart 1926'ya kadar.
Daha sonra Sibiryaya ailesi ile birlikte sürülür.
Sürüldüğü bölgede üzüm yetiştiriciliği yapar, bölge iklimine uygun bir üzüm türü üretir.
Bölgede Bevus üzümü adı ile günümüzde de bu tür yetiştirilir.
Vatanını anca 1967 yılında ölümünden önce son bir kez ziyaret edebilir. https://www.instagram.com/kalezh_tam/...