Adıgelerin arasında eğitimli olanların sayısının az olmasından rahatsızlık duyuyordu. Genç olmasına rağmen keskin zekası ve anlama kabiliyetinin derin olduğu, ileri görüşlülüğü belli oluyordu.
Pşıseler, söylencelerden hoşlanıyor onları dinlemekten zevk alıyordu.
Ramazan, 5 haziran 1914 tarihinde Şıncıye'de doğdu.
14-15 yaşalarındayken Moskovada Lise öğrenimi alır ardından öğretmen enstitüsünü bitirir.
Profesör Yakovlev onun derin bilgilere sahip olduğunu farkedince diğer öğrencilerden ayırıp birlikte çalışmalar yapmaya başlar.
14-15 yaşalarındayken Moskovada Lise öğrenimi alır ardından öğretmen enstitüsünü bitirir.
Profesör Yakovlev onun derin bilgilere sahip olduğunu farkedince diğer öğrencilerden ayırıp birlikte çalışmalar yapmaya başlar.
Traho Ramazan'ın yaşı ilerlediğinde Adıgelerin maruz kaldığı felaketin büyüklüğünü daha da kavramaya başlar.
Köylerde okuma yazma bilenlerin sayısının azlığı karşısında çok üzülür.
Köylerde okuma yazma bilenlerin sayısının azlığı karşısında çok üzülür.
Traho Ramazan 1930 yılında liseyi 1934 yılında ise Moskova Üniversitesi Filoloji fakültesini 20 yaşındayken bitirir.
Üniversitede okurken 1932-1934 yılları arasında Profesör Yakovlev ile Doğu Halkları Enstitüsünde çalışır.
SSCB Alfabe seçim grubunda bulunur.
Bunun yanısıra doğu ve Batı kafkas dillerinin öğrenimi konusunda gerçekten yoğun olarak çalışır.
Filoloji, dil, yayıncılık, tarih ve stenografi hakkında bilgi sahibidir.
Üniversitede okurken 1932-1934 yılları arasında Profesör Yakovlev ile Doğu Halkları Enstitüsünde çalışır.SSCB Alfabe seçim grubunda bulunur.
Bunun yanısıra doğu ve Batı kafkas dillerinin öğrenimi konusunda gerçekten yoğun olarak çalışır.
Filoloji, dil, yayıncılık, tarih ve stenografi hakkında bilgi sahibidir.
1948-1949 yılları arasında İnsburk'ta bulunan kamplardaki müslümanların yaşamı hakkında araştırma yapar.
Onların başka ülkelere göç etmeleri konusunda onlara yardımcı olur.
Onların başka ülkelere göç etmeleri konusunda onlara yardımcı olur.
Kuzey Kafkasya (1955), Çerkesler (1956), 'Kuzey Kafkasya SSCB'de yaşayan halkların sağlık kalesi' gibi kitapları yayınlar.Başka kitap çalışmaları, hazırlıkları vardıysa da ömrü yetmedi genç yaşında 8 temmuz 1964 tarihinde henüz 50 yaşındayken çalışma masası başındayken vefat etti.
Ulusunun yarınları hakkında kaygılanıyor Kuzey Kafkasya halklarının birer birer yerlerini bulmaları için samimi olarak çalışıyordu.
Ramazan 1934-1941 yıllarında Mıyekuape'ye geri dönmüştü.
Bununla birlikte Yakovlev'in kurduğu gruptanda ayrılmayarak çalışmalarını Moskovaya göndermeye devam eder.
Enstitüde çalışırken aynı zamanda okulda edebiyat ve dilbilgisi öğretmenliği yapar. 1941 yılında savaşa götürülür.
O tarihlerde 27 yaşındaydı ve iki yaşında bir oğlu vardı.
Ramazan iyi birisi olduğu kadarda yakışıklıydıda.
Orduya giderken Mıyekuape Askerlik Şubesine kadar eşi, çocuğu ve arkadaşları onu uğurlarlar.
Parmeko Ayşet, Tsey Vunay, Yemt'ıtl Nefset vd. Ramazan bahçe duvarının üzerine çıkarak 'Kızlar ağlamayın, Almanlara gözyaşlarınız göstermeyin, onları kovup geri geleceğiz' demişti.
Buradan Ukraynaya götürülürler fakat Ramazan'ın bölüğü Alman birliklerince kuşatılır esir alınır.
Pek çokları daha sonra ormana kaçar bir kısmı Türkiyeye Avusturyaya gider.
Ramazan 1945 yılında Avustruya'ya gider, burada çalışmaya da başlar.
Otomobil fabrikasında çalışır.
Buradan soydaşları ile birlikte Türkiyeye gider Ankarada üniversite okur, daha sonra 1951 yılında Almanyaya geri döner.
Nerede bulunursa bulunsun Adıge dili, tarihi yaşamı hakkında bilgi toplamaya uğraşır.
Münih'i yaşamak için seçer.
Geriye dönme olanağına sahip değildir.
Ailesini Stalin'in rejiminden korumaya çalışır.
Bununla birlikte Yakovlev'in kurduğu gruptanda ayrılmayarak çalışmalarını Moskovaya göndermeye devam eder.
Enstitüde çalışırken aynı zamanda okulda edebiyat ve dilbilgisi öğretmenliği yapar. 1941 yılında savaşa götürülür.
O tarihlerde 27 yaşındaydı ve iki yaşında bir oğlu vardı.Ramazan iyi birisi olduğu kadarda yakışıklıydıda.
Orduya giderken Mıyekuape Askerlik Şubesine kadar eşi, çocuğu ve arkadaşları onu uğurlarlar.
Parmeko Ayşet, Tsey Vunay, Yemt'ıtl Nefset vd. Ramazan bahçe duvarının üzerine çıkarak 'Kızlar ağlamayın, Almanlara gözyaşlarınız göstermeyin, onları kovup geri geleceğiz' demişti.
Buradan Ukraynaya götürülürler fakat Ramazan'ın bölüğü Alman birliklerince kuşatılır esir alınır.
Pek çokları daha sonra ormana kaçar bir kısmı Türkiyeye Avusturyaya gider.
Ramazan 1945 yılında Avustruya'ya gider, burada çalışmaya da başlar.
Otomobil fabrikasında çalışır.
Buradan soydaşları ile birlikte Türkiyeye gider Ankarada üniversite okur, daha sonra 1951 yılında Almanyaya geri döner.
Nerede bulunursa bulunsun Adıge dili, tarihi yaşamı hakkında bilgi toplamaya uğraşır.Münih'i yaşamak için seçer.
Geriye dönme olanağına sahip değildir.
Ailesini Stalin'in rejiminden korumaya çalışır.
Ramazan Münih'te vefat eder ve orada defnedilir.
Münihte bulunan SSCB Araştırma Enstitüsünde çalışır. 'Müjdeci' isimli dergide rusca, 'Kafkas', El Madecalle isimli ingilizce yayınlarda eserleri yazyınlanır.
Özgürlük radyosunda çalışır.
1954 yılında İnsburg Üniversitesinde asistan olarak çalışmaya başlar.
Ramazan bir çok deneme ve makale yazar.
Örneğin Çerkesler, Kremlinin dil politikası, Buluşma gibi eserleri bunlar arasındadır.
Ramazanın kaleme aldığı eserlerin sayısı çoktur.
Bunları derleyip toplu olarak yayınlayabilseydik iyi olurdu.
Özgürlük radyosunda çalışır.
1954 yılında İnsburg Üniversitesinde asistan olarak çalışmaya başlar.
Ramazan bir çok deneme ve makale yazar.
Örneğin Çerkesler, Kremlinin dil politikası, Buluşma gibi eserleri bunlar arasındadır.
Ramazanın kaleme aldığı eserlerin sayısı çoktur.
Bunları derleyip toplu olarak yayınlayabilseydik iyi olurdu.
YEMT'ITL Razıyet
Adıge Cumhuriyeti Sosyal bilimler
Araştırma Enstitüsü Baş Bilimsel çalışanı,
Tarih bilimdalında kandidat.
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi
Kaynak; 04 Temmuz 2013 Adıghe Makh