GÖZ 1) нэ; ~lerini (е ~ünü) açmak; а)
ынэхэр Iухын; б) къэущын; в) зыкъишIэжьын; г) къэплъэжьын; д) перен.
нахь Iушы хъун, нахь акъылышIо хъун; е) перен. нахь зылъыплъэжьын, нахь
зыфэсакъыжьын; ~ü akmak ынэ(псы)хэр
къечъэн; ~(ün) altı; ынэ чIэгъ; ~
arpacığı нэкIэбыдз; ~lerini
belertmek нэр къигъэкIын; ~ü
çıkmak ынэ къикIын, нэшъу хъун; ~
çukuru анат. нэкурб; ~leri
çukura gitmiş, ~leri çukurlarına kaçmış ынэхэр
иуагъэх; ~ doktoru окулист, нэIазэ (нэм еIазэрэр);
~leri donuklaştı ынэхэр дыкъыгъэ, ынэхэр гъопчагъэ; ~ dumanı мед. катаракта,
нэкIыIуф, нэпшъэшъэ шIоркъ; ~ elması
анат. нэку; ~leri fırlak нэкъипш, нэкъикI; ~ hekimi = ~ doktoru; ~lerini (е ~ünü) kapamak; а)
нэхэр упIыцIэн; б) чъыен, хэчъыен; в) перен, упсэ бгъэIылъын, лIэн; г) перен.
къыримыдзэн, ымылъэгъурэм фэдэу зишIын; ~ karası анат. нэпшъашъ; ~
kası анат. нэ лыналъ; ~ (е
~lerini, ~ünü)
kıpıştırmak напIэр гъэупIэпIэн, нэкIэон, накIэ шIын; ~ kıpmak = ~ kırpmak;
~ kırpmak нэкIэон, накIэ шIын; ~leri(ni)
kör etmek; а) нэшъу шIын; б)
(нэфынэ лъэшым, лыдым, цIыум, жъыум) нэр ымылъэгъоу ышIын; ~leri kör olmak; а) нэшъу хъун; б) перен нэшъу хъун
(зылъыхъурэр ымылъэгъун, ылъэгъун фаер зымылъэгъун); ~ küresi = ~ elması; ~
lekesi нэкIыIуф; ~ merceği анат.
нэпшъашъ; ~ oyuğu = ~ çukuru; ~ siniri анат. нэ нерв; ~ü (e ~leri) sönmek; а)
нэшъу хъун, ымылъэгъужьы хъун, хьафизэ хъун; б) перен. ынэхэр
ушIункIыпэн; ~leri (e ~ü) yaşarmak
ынэпс къехын, ынэпс къэкIон; ~ yaşartıcı;
а) нэпсыр къыкIэзыгъэкIрэ (газ ыкIи ащ фэдэхэр); б) гугъэуз; гуапэ; ~ yaşı нэпсы; ~
yaşı bezi анат. нэпсыр къыкIэзыгъэкIрэ железа; ~ yaşı dökmek нэпсыр гъэчъэн, гъын; ~lerinden
yaş gelinceye kadar gülmek нэпсыр къыкIэтэкъуфэкIэ щхын; ~ yaşı kesesi анат. нэпс чысэ; ~ünü yummak; а) нэхэр гъэупIыцIэн; б) перен.
ыпсэ хэкIын, дунаем ехыжьын; ~
yuvar(lağ)ı = ~ elması; ~lerini
yuvarlaklaştırmak нэр къигъэкIын; ~
zarı анат. нэапч; patlak ~ler нэкъипш, нэкъикI; ~leri iyi görmüyor ынэхэмэ дэгъоу
алъэгъурэп; bir ~ünde ak var ынэлъэныкъо нэкIыIуф телъ; bir ~ü kör(-dür) ынэлъэныкъо нэшъу, ынэлъэныкъо ылъэгъурэп;
2) нэ, лъэгъун амал; ~ aldanımı (е aldanması) нэпIэхъ; ~leri
bozuktur дэгъоу ылъэгъурэп; ~
keskinliği нэ чан, нэ чаныгъ; ~ yanıltısı = ~ aldanımı; 3) нэ; нэплъэгъу, Iуплъэгъу, нэтеплъэ; ~
alanı нэплъэгъум (нэм) къыубытырэр; ~ alımı = ~ alanı; ~ün
alabildiğine, ~ün alabildiği (е görebildiği) нэм (нэплъэгъум)
ыубытрэр; 4) нэ ~ değmek нэ тефэн; ~е gelmek = ~ değmek; 5) нэ, гъуан, гъонэ цIыкIу iğnenin ~ü мэстанэ; 6) бот.
кьэтIэмыпIэ, гулъ; <> ~üm!
сыпсэ!, сыпсэм фэд!; -dan ~ açamamak
амал къыримытын; hastalıktan göz açamıyoruz сымаджэныгъэм амал къытитрэп; ~(ünü) açıp kapayana (е kapayıncaya) kadar нэгъэупIэпIэгъукIэ; ~ünü açmak; а) къэущыжьын; б)
зыгъэчанын; ~ açtırmamak амал
емытын; нэкъэмгъэплъэн; ~(leri) alan; а) нэр
озыгъэупIыцIрэ göz alan bir ışık нэр озыгъэупIыцIрэ нэфын; б) нэр пIэпызыхрэ
göz alan bir güzellik нэр пIэпызыхрэ дэхагъ; в) нэм кIаорэ; ~е almak зэмыблэжьын;
herşeyi göze alarak çalışıyor зэмыблэжьэу Iоф ешIэ; ~ aşinalığı; а) ынэгукIэ пшIэн; б)
итеплъэкIэ пшIэн; в) итеплъэ уесэн; ~
atımı теплъэн, псынкIэу еплъын;
~
atmak еплъын, хэплъэн, Iуплъэн; уплъэкIун; kitaba bir göz atayım тхылъым зэ
сыхэплъыхьан; ~ünüz aydın!
уфэгушIон; gözün aydına gitmek гушIуакIо кIон; -dan ~ünü (е ~lerini) ayırmamak ынэ тыримыхын; ~ünü kitaptan ayırmamak тхылъым ухэжъошIэн (е ухэблыхьан); ~ aynası мед. офтальмоскоп; ~ bağı нэкIапх; ~üne bakmak = ~ünün içine bakmak; ~e batacak derecede; а) нэрылъэгъоу; б) нэм кIаоу; ~е batmak; а) бэу къыхэщын; б) нэм
кIэон; нэм къыкIэон; ~ümün bebeği
a) сынэджыдж; б) перен. синэф, сыпсэ; ~ünü (-bile) kırpmadan; а)
нэгъэупIэпIэгъум азфагу; шIэх дэдэу, псынкIэ дэдэу; б) ынэхэр ымыупIыцIэу; зэ нэмыIэми мычъыеу; в) перен. псэемыблэжьэу;
~ boyamak; а) нэпIэхъын; нэпIэхъ горэкIэ гъэпцIэн; б) гъэпцIэн; ~ünü budaktan esirgememek (е sakınmamak); а) есын, лIы ес
фэдэу зекIон; б) гушхо, псэемыблэжь, пхъашэ; ~leri buğulanmak (e bulutlanmak) нэкунэпс хъун; ~ünde büyümek; а) инэрылъэгъузэ ин хъун,
хэхъон; б) перен. шIоIофын, шIокъинын; шIоинын; ~ çapağı нэкIэтIыргъ; ~е
çarpmak; а) нэм къыкIидзэн; б) нэм кIэон; ~ü çıksın! бран. ынэхэр къерэкI, нэшъу орэхъу; ~den çıkmak; а) шIу амылъэгъужь хъун,
амылъытэ хъун; къырамыдзэжьы хъун; б) мыуаимыжьын; ~üne dayamak гъэлъэгъон; ~lerini devirmek a) нэхэр
гъэчэрэзын; б) губжыгъэу плъэн, ыгу плъыгъэу плъэн; ~ dikmek; а) ынаIэ тыридзэн; б) енэцIын; ~ünü
dikmek a) нэр тегъэдыкъэн, нэр
тегъэнэн; б) ынаIэ тыридзэн; енэцIын; ~ü doymamak; а) нэцIафэн; б) хьарамын, нэепсыен, тхьацэн; ~ü doymaz; а) нэцIаф; б) хьэрам,
нэепсый, тхьацэ; ~ etmek; а) нэ
тегъэфэн; б) нашъхьэ фэшIын; в) нэкIэ (зыгорэ) гъэлъэгъун; ~leri fincan gibi olmak a) ынэхэр къикIын, ынэхэр къикIыщтым фэдэу
хъун; нэр къигъэкIын; б) лъэшэу ыгъэшIэгъон; ~den geçirmek хэплъыхьан; ~ü
gibi korumak (e sakınmak) ынэ (ыпсэ) фэдэу фэсакъын,
шъхьасын, ухъумэн; ~ü gibi sevmek
ынэ (ыпсэ) фэдэу икIэсэн, шIу ылъэгъун; лъэшэу шIу ылъэгъун; ~ göre göre нэрылъэгъоу;
~ü görmemek; а) ынэхэм ымылъэгъун,
нэшъун; б) перен. ымылъэгъун; ~ü
görmez olmak; а) нэшъу хъун, хьафизэ хъун; б) ымылъэгъужьы хъун; в) перен.
гулъымытэжьы хъун; ~e görünmek;
а) нэм къыубытын, алъэгъужьы хъун; б) перен. къыщыхъун, шIошIын; ~е görünmemek; а) нэм къымыубытын;
нэкIэ умылъэгъушъун; б) ыпэ къимыфэн; къэмылъэгъожь хъун; ~üme görünme! санэгу икI!
сапэшъхьэ икI!; ~ ~ü
görmemek нэм къыкIэIабэрэ плъэгъурэп: зыпари плъэгъужьрэп; ~lerini hayata kapamak (е yummak) ынэхэр ыупIыцIэн, ыпсэ хэкIын, дунаем ехьыжьын, лIэн; -ın ~ünün (е ~lerinin) içine
bakmak; а) ынэгу кIэплъэн, ынэ кIоцIхэм яплъын; б) перен. ыгъэшIон,
ыгъэлъэпIэн; в) перен. ыжэ дэплъэн; ~lerine
inanamamak унэхэм алъэгъурэм уицыхьэ темылъын; ~üyle işaret etmek
ынэкIэ къыгъэлъэгъон; ~den kaçırmak
блэбгъэкIын, зыIэкIэбгъэкIын, гулъымытэн; ~(-ün)den
kaçmamak гулъытэн; нэм ыубытын; ~
kamaştıran (е kamaştırıcı); а) нэр
озыгъэупIыцIэрэ (нэф лъэш гор); б) дэхэ дэд, нэр пIэпызыхырэ; ~leri kan çanağına dönmek, ~ü kan çanağı gibi olmak; а) ынэхэмэ лъы ачIэуцон; б) ышъэ
икIыпэн, лъэшэу губжыпэн; ~ kapağı напIэ; ~ü kapalı; а) ынэхэр
упIыцIыгъэу; б) мэчъые; в) перен. псэемыблэжьэу, ежь ышъхьэ
имыIофэу; телъэдагъэу; ~ü kesmek
ицыхьэ зытелъыжьын; ~ kirpiği нэбзыц;
~ü korkmak; а) щынэн; б) ицыхьэ зытемылъыжьын; ~ koymak = ~ dikmek; ~ kulak
olmak ынаIэ тетын; фэсакъын; bu çocuğa ~ kulak oluver мы кIалэм унаIэ
тегъэт; ~ümün nuru! синэф!; ~ okşamak нэр пIэпызыхрэ, нэр пIэпызыхын; ~ okşayan нэр пIэпызыхрэ, нэр тебгъэнэрэ; ~ünden okumak ынэгукIэ къэпшIэн, ынэхэмкIэ къэпшIэн; ~ü olmak; а) енэцIын; б) ынаIэ тедзэн; herkesin ~ü önünde зэкIэми алъэгъоу;
нэплъэгъупIэм итэу; ~ önünde bulunmak
нэплъэгъум итын; нэплъэгъум ибгъэтын; ~ünü
sevda bürümek шIулъэгъуныгъэм нэшъу ышIын; ~leri sulanmak = ~leri
buğulanmak; ~ tahmini нэрышэ,
нэрышэ-гурышэ; ~ ucu нэчап, нэбгъуз; ~ü
tutmak; а) гум ыхьын, гур еIун; б) ицыхьэ телъын; -da ~ü var; а) ащ ынаIэ тет; б) ащ енэцIы; ~üyle yemek a) ышхыщтым фэдэу еплъын; б)
лъэшэу енэцIын, лъэшэу шхъогъон; ~lerini
yere indirmek напIэр къедзыхын, укIытэн; нэхэр
еплъыхын; ~ yaşı нэпсы; ~ yuvarlağı, ~ çukuru нэку; ~ünü yumup açıncaya kadar, ~ünü yumup açıncaya
нэгъэупIэпIэгъукIэ, бэу псынкIэу, шIэх дэдэу;
GÖZAÇIKLIĞI (-nı) 1)
нэчаныгъ; 2) перен. нэутхэныгъ
GÖZAĞRISI (-nı) 1.
нэ уз; 2. 1) шIулъэгъу, шIулъэгъуныгъ; 2) фэщагъэу щытыныгъ,
кIэсэныгъ
GÖZAKI (-nı) анат. нэку фыжь
GÖZALICI l) нэр озыгъэупIыцIрэ; 2)
нэм кIаорэ; 3) перен. дэхэ дэд, нэр пIэпызыхрэ
GÖZALTI (-nı) 1)
улъыплъэныр, укIэлъыплъэныр; çocuğu ~nda tut сабыим кIэлъыплъ; 2) перен. лъыплъэныр, ыуж зефэныр; bu iş polislerin ~nda мы Iофым ыуж
хьэубытхэм афы; ~ hapsine almak Iофым лъыплъэхэ нэс хьапсым чIадзэн, хьапс
шIын
GÖZBAĞCI l) уды,
ушхъухьакIо; 2) фокусник; жонглёр
GÖZBAĞI (-nı) 1. 1)
нэкIапх; 2) нэIурыхъу (нэмыгъэплъэ шъо такъырэу шхом хэт); 2. 1)
удыныгъ, ушхъухьаныгъ; 2) фокус, жонглёрство
GÖZBEBEĞİ (-ni) 1) анат.
нэджыдж, нэпшъашъ ехьщыр hadeka; 2) перен.
gözbebeğim! а синэф!, а сыпсэ!
GÖZCÜ 1) плъакIо,
кIэлъыплъакIо, лъыплъакIо, зыплъыхьакIо; плъыр, къэрэгъул; ~ kulesi зыплъыхьэпIэ бгъэгъэ Iатыгъ; ~ uçağı дзэ зыплъыхьакIо къухьэлъат; 2) разг. нэ узхэм
яIэзэрэ Iазэ
GÖZDAĞI (-nı)
гъэщынэныр, гъэщтэныр; ~ vermek
бгъэщынэн, бгъэщтэн
GÖZDE I бзылъфыгъацIэ
GÖZDE II 1. ыгъашIорэр, анахьышIу ылъэгъурэр;
2. 1) кIас; лъапIэ; 2) моднэ
GÖZDEMİRİ (-ni) мор.
гъурзэ ~ni salmak гъурзэр едзыхын
GÖZDİKEĞİ (-ni) 1)
фэблэныгъ, гуетыныгъ; 2) зыфэщагъэр, зыпыщагъэр
GÖZDİŞİ (-ni) анат.
хьацэ
GÖZE 1) биол.
клетк (организмэм щыщэу анахь Iахь цIыкIу); ехьщыр
hücre; 2) псынэкIэчъ, псынэ
GÖZEBİLİM цитология,
клетк шIэныгъ
GÖZELİ
хьакIурынэ-хьакIурынэу (зэхэлъ), клеткэ-клеткэу (зэхэлъ)
GÖZEMEK 1) дыжьын; 2)
хэдыкIын
GÖZEN 1. дахэ, гоIу, гохьы; 2.
шъыхьэ къолэн
GÖZENE бжьэхъо паIо (бжъэ
емыоным пае ащыгърэ хъагъэ зыпылъ паIо)
GÖZENEK (-ği) 1. нэ,
нэжъый; гъонэжъый, гъонэ цIыкIу; dar ~li нэды; iri ~li нэхъу; 2. хьакIурынэ; bal peteğinin ~leri
var шъоухьакIом хьакIурынэхэр иI; 3. ажур
GÖZENMEK 1)
зэхэдыжьыхьагъэ хъун, зэгъэлъагъэу дыжьыгъэ хъун; 2) хэдыкIыгъэ хъун
GÖZER щыбзэ нэхъу
GÖZERİMİ (-ni)
горизонт (ошъо чапэмрэ чIыгу шъхьэшъомрэ е псы шъхьэшъомрэ зыщызэхахьэу
плъэгъурэ гъунапкъ)
GÖZETİCİ плъакIо,
лъыплъакIо, кIэлъыплъакIо
GÖZETİM еплъ
gözaltı
GÖZETLEMEK 1)
уплъэкIун; лъыплъэн; 2) (къыхэмыгъэщэу гъэбылъыгъэкIэ) укIэлъыплъэн
GÖZETMEK 1. 1)
нэ тегъэфэн; 2) енэцIын, нэкIэ ышхын; 2. лъыплъэн, ынаIэ тетын,
фэсакъын; 3. 1) нашъхьэ фэшIын; 2) нэкIэ (зыгорэ) ыгъэлъэгъун
GÖZETMEN 1) лъыплъакIо; 2) (лъыплъакIоу) кIыгъур
GÖZEVİ (-ni) анат.
нэ курб, нэр зэрыс курб
GÖZEYUTARLIĞI (-nı) биол.
фагоцитоз
GÖZGÜ гъунджэ;
шъуанткIо, лыдырэр; ехьщыр ayna
GÖZKAPAĞI (-nı) напIэ
GÖZLEĞİ 1) пэтIысыпIэ;
ехьщыр pusu; 2) зыплъыхьапIэ, хъынджыу
GÖZLEK (-ği) еплъ
gözleği
GÖZLEM 1) улъыплъэныр,
укIэлъыплъэныр; ~ noktası зыщыплъэхэрэ чIыпI, гъозэрыплъ, плъапIэ; ~ yapmak лъыплъэзэ зэгъэшIэн; 2) уплъэкIуныр
GÖZLEMCİ 1) плъакIо,
кIэлъыплъакIо, лъыплъакIо; обозреватель; 2) къэплъыхьакIу; siyasi ~ политическэ къэплъыхьакIу
GÖZLEME I 1) ежэныр, пэплъэныр; 2) улъыплъэныр,
укIэлъыплъэныр
GÖZLEME II тхъужъэутэ, тхьацутекI гъэжъагъэ;
(тыркухэм тэджэпс хэлъэуи хэмылъэуи ашIырэ тхъужъэутэ лъэпкъхэр)
GÖZLEMECİ тхъужъэутэшIэ,
тхьацутекI гъэжъакIо
GÖZLEMEK 1) ежэн,
пэплъэн; fırsat ~ амал горэм ежэн; yolunu ~ къэсыным ежьэн, пэплъэн; treni(n yolunu) ~ мэшIокум ежэн; 2) кIэлъыплъэн, улъыплъэн, еплъын; ужыр фын
GÖZLEMEN еплъ gözetmen
GÖZLEMEVİ (-ni) астр. жъогъоплъэун, обсерваториe
(астрономическэ, метеорологическэ лъыплъэныгъэхэр зыщашIырэ унэшхор ыкIи
IофшIапIэр); ехьщыр rasathane
GÖZLEYİCİ еплъ gözetmen
GÖZLÜK (-ğü) 1)
нэгъундж; ~ camı нэгъунджэ апч; ~ çerçevesi нэгъунджэ (апч) рам; ~ kılıfı (е mahfazası)
нэгъунджалъ; ~leri takılı kitap okuyor нэгъунджэр Iулъэу тхылъым еджэ;
2) нэухъумэ; 2) нэIурыхъу (нэмыгъэплъэ шъо такъырэу шхом хэт) <> ~ otu еплъ gözlükotu
GÖZLÜKÇÜ 1)
нэгъунджашIэ, нэгъунджащэ, нэгъунджэ шIын, щэн-щэфэн Iофым пылъ цIыфыр; 2)
нэIурыхъу шIын, щэн-щэфэн Iофым пылъ цIыфыр
GÖZLÜKLÜ
нэгъунджэтелъ, нэгъунджэ зытелъ, нэгъунджэ зиIэр
GÖZLÜKLÜYILAN (-nı) зоол.
щэджыбл, кобра (Naja tripudians)
GÖZLÜKOTU (-nü) бот.
очанкэ (Euphrasia)
GÖZLÜLÜK (-ğü): keskin ~ нэчаныгъ
GÖZOTU (-nü) еплъ gözlükotu
GÖZSÜZ нэшъу, нэ
зимыIэр
GÖZTAŞI (-nı) хим.
гъоплъэ купорос
GÖZÜAÇIK 1) нэутх; зэшIокI зиIэр; чан; сакъ;
2) гулъытэ зиIэр, губзыгъ, гупкIэ
GÖZÜKARA ес; щынэ зымышIэрэ
GÖZÜKMEK 1) къэлъэгъон; теплъэ иIэн; ev gözüküyor унэр къэлъагъо; güzel gözüküyor;
а) дэгъоу къэлъагъо; б) теплъэ дахэ иI; 2)
перен. къышIошIын; къыщыхъун; bana öyle gözüktü сэ ащтэу
сшIошIыгъ
GÖZÜPEK ес; щынэ зымышIэрэ;
лIыхъужъ, лIэблан; чан, бланэ, гушхо
GÖZÜTOK мынэцIаф
GÖZYAŞI нэпсы
AÇUMIJ Hilmi